क्रुडच्या किंमती सात वर्षांच्या उच्चांकावर, आता पेट्रोल-डिझेलचे दर स्थिर ठेवण्यासाठी सरकारला करावी लागणार कसरत

नवी दिल्ली । जागतिक राजकारणातील खळबळ आणि ओमिक्रॉन या कोरोना व्हेरिएन्टबाबतच्या कमी चिंतेमुळे कच्च्या तेलाच्या किमती सातत्याने वाढत आहेत. सध्या कच्च्या तेलाचा दर प्रति बॅरल $87 वर पोहोचला आहे, जो 7 वर्षातील सर्वोच्च पातळी आहे. कच्च्या तेलात वाढ होत असलेला हा सलग पाचवा आठवडा आहे. ऑक्टोबर 2014 पासून कच्च्या तेलात झालेली ही विक्रमी वाढ आहे.

यावेळी कच्च्या तेलाची मागणी जास्त आणि पुरवठा कमी असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. त्यामुळे भाव वाढत आहेत. जगभरातील व्यापार क्रियाकार्यक्रमांमध्ये झपाट्याने वाढ झाल्याने कच्च्या तेलाच्या किमती वाढल्या आहेत. त्यामुळे भारत सरकारला पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर नियंत्रण ठेवणे अवघड होणार आहे. यामुळे ग्राहकांना धक्का बसू शकतो.

कच्च्या तेलाच्या किमती का वाढल्या?
येमेनच्या हुथी विरोधकांनी 17 जानेवारी 2022 रोजी अबू धाबीमध्ये तेलाच्या टाकीचा स्फोट केला. यामध्ये 3 नागरिकांचा मृत्यू झाला. हा हल्ला ड्रोनच्या मदतीने करण्यात आला. या महिन्यात हुथी बंडखोरांनी केलेला हा दुसरा हल्ला होता. तेल उत्पादन रोखण्यासाठी हुथी बंडखोर असे हल्ले करत आहेत. या घटनेनंतर कच्च्या तेलाच्या दरात मोठी वाढ झाली आहे.

कच्च्या तेलाच्या किमती किती वाढल्या आहेत ?
1 डिसेंबर 2021 रोजी कच्चे तेल प्रति बॅरल $69 वर होते. अवघ्या सहा आठवड्यांत त्यात जवळपास 25 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. तेल उत्पादन क्षमतेत वाढ होण्याची शक्यता नसल्याचे विश्लेषकांचे म्हणणे आहे. उत्पादन वाढवण्यासाठी नवीन गुंतवणूकही नाही. ओमिक्रॉनमुळे दाटलेले संकटाचे ढग आता दूर होत आहेत. अशा स्थितीत मागणीनुसार किंमती झपाट्याने वाढत आहे.

कच्चे तेल किती महाग होऊ शकते?
मॉर्गन स्टॅन्लेचा अंदाज आहे की, या वर्षाच्या तिसऱ्या तिमाहीपर्यंत कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल $ 90 पर्यंत पोहोचेल. अलीकडेच, एनर्जी इन्फॉर्मेशन एडमिनिस्ट्रेशन (EIA) आणि ब्लूमबर्ग यांनी 2022 सालासाठी OPEC देशांची तेल उत्पादन क्षमता 8 लाख आणि 1.2 कोटी बॅरल प्रतिदिन कमी केली आहे. या रिपोर्ट्स नंतर जेपी मॉर्गनने येत्या काही दिवसांत कच्च्या तेलाच्या किंमती प्रति बॅरल 30 डॉलरपर्यंत वाढण्याची शक्यता वर्तवली आहे. त्यांच्या मते, कच्च्या तेलाची किंमत या वर्षी $125 आणि 2023 पर्यंत $150 पर्यंत पोहोचू शकते.

सरकारचा अर्थसंकल्प कसा बिघडू शकतो?
अंदाजानुसार, कच्च्या तेलाची किंमत प्रति बॅरल $ 10 ने वाढली, तर त्यामुळे वित्तीय तूट 10 आधार अंकांनी वाढते.
भारत मोठ्या प्रमाणावर कच्च्या तेलाची आयात करतो. तेल आयात बिलात वाढ झाल्यामुळे चालू खात्यातील तूट (CAD) देखील वाढते.
याबरोबरच महागाई देखील वाढते, ज्यामुळे RBI ला धोरणात्मक व्याजदर उदार ठेवणे कठीण होईल.
आयात बिल वाढल्यामुळे डॉलरचा साठा कमी होईल, त्यामुळे रुपया कमकुवत होईल.
अशाप्रकारे कच्च्या तेलाच्या उसळीमुळे सरकारची बॅलेन्सशीट पूर्णपणे बिघडणार आहे.