शहीद भगतसिंग जयंती विशेष । भगतसिंहांवरील शिक्षादंडानंतर लवकरच पोलिसांनी लाहोरमधील एचएसआरए बॉम्ब कारखान्यांना छळले आणि अनेक प्रमुख क्रांतिकारकांना अटक केली. तीन व्यक्ती हान्स राज व्होरा, जय गोपाल आणि फणिंद्र नाथ घोष यांनी सरकारकडे जाण्यास सुरवात केली ज्यामुळे सुखदेव यांच्यासह एकूण २१ जणांना अटक झाली. जतिंद्र नाथ दास आणि राजगुरु, भगतसिंह यांना लाहोर साजिश प्रकरण, सहाय्यक अधीक्षक सौंदर आणि बॉम्ब निर्मितीचा खून केल्याबद्दल पुन्हा अटक करण्यात आली.
जुलै १०, १९२९ रोजी न्यायाधीश राय साहिब पंडित, श्री किशन यांच्या अध्यक्षतेखाली विशेष सत्र न्यायालयात २८ आरोपींविरुद्ध खटला सुरू झाला. दरम्यान, भगतसिंह आणि त्याच्या सहकारी कैद्यांनी पांढऱ्या बनावट देशी कैदींच्या उपचारांमधील प्रतिकूल फरक आणि विरोधकांना ‘राजकीय कैदी’ म्हणून ओळखले जाण्याची मागणी केली होती. भुखमरीच्या स्ट्राइकने प्रेसमधून प्रचंड लक्ष वेधले आणि त्यांच्या मागण्यांसाठी जनतेस मोठ्या प्रमाणात मदत केली. ६३ दिवसांच्या उपोषणानंतर जतिंद्र नाथ दास यांचा कारागृहातच मृत्यू झाला. त्यामुळे ब्रिटीश अधिकार्यांबद्दल जनमानसात नकारात्मक मत तयार झाले. ५ ऑक्टोबर, १९२९ रोजी भगतसिंग यांच्या वडिलांनी आणि कॉंग्रेस नेतृत्वाने विनंती केल्यानुसार भगतसिंह यांनी शेवटी ११६ दिवसांचे उपोषण मोडला.
कायदेशीर कारवाईची मंद गती असल्यामुळे न्यायमूर्ती जे. कोल्डस्ट्रीम, न्यायमूर्ती अघा हैदर आणि न्यायमूर्ती जी.सी. हिल्टन यांच्यासह विशेष न्यायाधिकरण १ मे १९३० रोजी व्हाइसराय लॉर्ड आयरविन यांच्या निर्देशांवर स्थापन करण्यात आले. ट्रिब्यूनलला पुढे जाण्याची ताकद मिळाली.
ट्रिब्युनलने ७ ऑक्टोबर १९३० रोजी ३०० पानांचा निर्णय दिला. सांडर्स हत्येतील भगतसिंह, सुखदेव आणि राजगुरू यांच्या सहभागाची पुष्टी करण्यासाठी अचूक पुरावा सादर केला गेला. भगतसिंह यांनी यावेळी खूनाची केल्याची कबुली दिली आणि चाचणीदरम्यान ब्रिटिश शासनाविरुद्ध वक्तव्य केले. त्यांना मृत्यूपर्यंत फाशी देण्यात आली.
२३ मार्च १९३० रोजी सकाळी ७:३० वाजता भगतसिंह यांना त्यांच्या सहकारी राजगुरु आणि सुखदेव यांच्यासह लाहोर तुरुंगात फाशी देण्यात आली. “इनक्लाब जिंदाबाद” आणि “डाउन विद ब्रिटिश राज” सारखे त्यांचे आवडते नारे उच्चारत भगतसिंग, राजगुरु, सुखदेच हसत हसत फासावर गेले.
इतर महत्वाचे –