अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी अलीकडेच iPhone उत्पादक कंपनी Apple ला थेट इशारा दिला आहे की, जर कंपनीने भारत किंवा इतर कोणत्याही देशात तयार केलेले iPhone अमेरिकेत विक्रीसाठी पाठवले, तर त्यावर २५ टक्के आयात कर लावला जाईल. ट्रम्प यांच्या या वक्तव्यामुळे भारतात सुरू असलेल्या ‘मेक इन इंडिया’ उपक्रमाखालील मोठ्या गुंतवणुकीवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. Apple सध्या चीनमधून आपली उत्पादन क्षमता भारतात स्थलांतरित करत असून, टाटा समूह, फॉक्सकॉन आणि पेगाट्रॉनसारख्या कंपन्यांच्या माध्यमातून भारतात iPhone उत्पादन वाढवत आहे.
भारत सरकारकडून या वक्तव्यावर अद्याप कोणताही अधिकृत प्रतिसाद आलेला नसला तरी, राजकीय आणि आर्थिक तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, ट्रम्प यांच्या या सातत्यपूर्ण वक्तव्यांमुळे भारत-अमेरिका संबंधांमध्ये असहजता निर्माण होऊ शकते. विशेष म्हणजे, भारत आणि अमेरिकेतील ‘Bilateral Trade Agreement’ (BTA) अंतिम टप्प्यात असताना, ट्रम्प यांनी दिलेली ही धमकी भारताच्या आर्थिक हितांना हानी पोहोचवू शकते.
Apple ने अलीकडेच जाहीर केले आहे की, अमेरिकेत विक्रीसाठी असलेल्या बहुतांश iPhone भारतात तयार करण्यात येतील. ही घोषणा ‘मेक इन इंडिया’ मोहिमेसाठी एक मोठे यश मानले जात होते. मात्र ट्रम्प यांना याचा तीव्र विरोध असून, त्यांनी याआधीही Apple ला भारतात कारखाना न उभारण्याचा सल्ला दिला होता. त्यांनी Apple चे CEO टिम कुक यांच्याशी चर्चा केल्याचेही सांगितले आणि म्हटले की, “अमेरिकेत विकला जाणारा iPhone, अमेरिकेतच तयार व्हायला हवा.”
या पार्श्वभूमीवर, ट्रम्प यांच्या विधानाचा फक्त Apple च्या गुंतवणुकीवरच नव्हे, तर इतर जागतिक कंपन्यांच्या भारतातील विस्तारावरही परिणाम होण्याची शक्यता आहे. अनेक बहुराष्ट्रीय कंपन्या सध्या भारतात प्रवेश करण्याच्या तयारीत आहेत आणि Apple च्या भागीदारीतून भारतात उन्नत तंत्रज्ञान, रोजगार आणि निर्यात वाढीची शक्यता निर्माण झाली आहे.
परंतु ट्रम्प यांची ही भूमिका भारताच्या आर्थिक धोरणांसाठी अडथळा ठरू शकते. त्यामुळे येत्या काळात Apple ट्रम्प यांच्या दबावाला किती प्रमाणात प्रतिसाद देते, किंवा भारतात आपले विस्तार धोरण चालू ठेवते, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
