एलन मस्क यांच्या ‘स्पेसएक्स’ कंपनीला मंगळवारी एक मोठा झटका बसला, जेव्हा जगातील सर्वात मोठ्या रॉकेटपैकी एक असलेली स्टारशिप मेगा रॉकेटची ९वी चाचणी उड्डाण अपयशी ठरली. रॉकेटने उड्डाणादरम्यान नियंत्रण गमावले आणि हिंद महासागरावर स्फोट झाला.
ही घटना केवळ एक अपयश नसून, स्पेसएक्सच्या बहुग्रही भविष्याच्या स्वप्नांवर आघात करणारी ठरली आहे.
काय घडलं नेमकं?
27 मे रोजी टेक्सासमधील बोका चिका येथून सायंकाळी 6:36 वाजता ‘स्टारबेस’ या प्रक्षेपण केंद्रावरून रॉकेटने उड्डाण घेतले. ‘सुपर हेवी बूस्टर’ वापरून या रॉकेटने यशस्वीरित्या कक्षेत प्रवेश केला, पण काही क्षणांतच ईंधन टाकीत गळती झाल्याचे आढळून आले आणि नियंत्रण गमावल्यानंतर हिंद महासागरात त्याचा स्फोट झाला. स्पेसएक्सच्या थेट प्रक्षेपणात सांगण्यात आले की, “नियंत्रित लँडिंग होणे शक्य नाही”, याचा अर्थ रॉकेट आपत्तीजनक स्थितीत पोहचले होते.
तांत्रिक अडचणी आणि विस्फोट
- ईंधन टाकीतील गळतीमुळे रॉकेटने दिशा गमावली आणि पृथ्वीच्या वायुमंडळात पुन्हा प्रवेश करण्याआधीच ते अनियंत्रित फिरू लागले.
- स्टारशिप यानाने उपग्रह सोडण्यासाठी पेलोड बेचे दरवाजे उघडण्याचा प्रयत्न केला, पण ते यशस्वीपणे उघडू शकले नाहीत, परिणामी स्टारलिंकचे नकली उपग्रह सोडले गेले नाहीत.
- स्फोटानंतर व्हिडीओ फूटेजमध्ये रॉकेटच्या आजूबाजूला आगीचे लोळ दिसले. याआधीही अपयश
हा स्टारशिप प्रकल्पाचा नववा प्रयत्न होता. यापूर्वीच्या दोन चाचणी उड्डाणांमध्येही कॅरेबियन समुद्रावर रॉकेट स्फोट झाले होते. यामुळे हवाई मार्गांवर अडचणी निर्माण झाल्या होत्या. त्यामुळे तिसऱ्या चाचणीदरम्यानही अशीच गळती झाली होती.
सुपर हेवी बूस्टर
- ३३ इंजिनांच्या मदतीने उड्डाण करणारे हे आतापर्यंतचे सर्वात मोठे रॉकेट.
- प्रक्षेपणाच्या सुरुवातीला हे उड्डाण सुरळीत वाटले होते, पण काही वेळातच तांत्रिक अडथळ्यांमुळे ते संकटात सापडले.
- अपेक्षित स्प्लॅशडाऊनच्या काही क्षणांपूर्वीच सुपर हेवी बूस्टरचा विस्फोट झाला. स्पेसएक्सची अधिकृत प्रतिक्रिया
स्पेसएक्सने त्यांच्या X (ट्विटर) हँडलवर म्हटले आहे
“*जणू उड्डाण चाचणी पुरेशी रोमांचक नव्हती, तरीही स्टारशिपला एक ‘त्वरित अनिर्धारित विघटन’ अनुभवावे लागले. आमची टीम डेटा विश्लेषण करत आहे आणि पुढील चाचणीसाठी तयारी करत आहे. अशा चाचण्यांमधून यश आपण काय शिकलो त्यावर आधारित असते. हे अपयशही आमच्यासाठी पुढे जाण्याचा मार्ग उघडेल.”
Starship’s Raptor engines ignite during hot-staging separation. Super Heavy is boosting back towards its splashdown site and preparing for its high angle of attack entry pic.twitter.com/aQBwsvSrl0
— SpaceX (@SpaceX) May 27, 2025
एलन मस्क यांचे “मानवाला बहुग्रही बनविणे” हे ध्येय जगाला प्रेरणा देते. पण त्यासाठीची प्रत्येक चाचणी ही जोखमीने भरलेली असते. ही घटना दुर्दैवी असली तरीही, विज्ञानातील प्रगती ही अशाच प्रयत्नांवर उभी असते.
