श्रीनगर ते माता वैष्णो देवी कटरा दरम्यान लवकरच रेल्वे धावणार आहे. या ऐतिहासिक प्रकल्पाची अंतिम मुदत निश्चित करण्यात आली आहे. काश्मीर खोरे जर नैसर्गिक सौंदर्याने भरलेलं असलं, तरी ही रेल्वे यात्रा सुद्धा तितकीच विशेष ठरणार आहे. कारण या मार्गावर देशातील सर्वात लांब ट्रान्सपोर्ट टनेलमधून ट्रेन धावणार आहे. आणि एकदा का ट्रेन टनेलमध्ये शिरली, की प्रवाशांच्या तोंडून निघेल, “ही ट्रेन टनेलमधून बाहेर कधी येणार?”
उधमपूर-श्रीनगर-बारामुला रेल्वे लिंकचं स्वप्न साकार
272 किमी लांब या रेल्वे मार्गात सुमारे 119 किमीचा प्रवास हा टनेलमधून होतो. एकूण 36 प्रमुख सुरंगांपैकी अनेक सुरंग इतक्या लांब आणि तांत्रिकदृष्ट्या आव्हानात्मक आहेत की त्या अभियांत्रिकी कौशल्याचा उत्कृष्ट नमुना ठरल्या आहेत.
देशातील सर्वात लांब टनेल
सुंबळ-खड़ी सेक्शनमधील 12.77 किमी लांब टनेल ही भारतातील सर्वात लांब परिवहन सुरंग ठरली आहे. न्यू टनेलिंग मेथड वापरून ही सुरंग तयार करण्यात आली असून, क्वार्ट्जाइट, ग्नीश आणि फिल्लाइटसारख्या कठीण खडकांना भेदून ती खोदण्यात आली आहे. मुख्य टनेलबरोबरच, आपत्कालीन परिस्थितीसाठी समांतर रेस्क्यू टनेलदेखील बांधण्यात आली असून प्रत्येक 375 मीटरला क्रॉस-पॅसेजेस देण्यात आले आहेत.
खडकांची अस्थिरता, पाण्याचा झपाट्याने होणारा प्रवेश, शीअर झोन आणि ज्वालामुखीजन्य खडकांमुळे ही खुदाई अत्यंत धोकादायक होती. यावर मात करण्यासाठी तीन वेगवेगळ्या जागांवर ऍडिट्स तयार करण्यात आल्या, ज्यामुळे वेगवेगळ्या विभागांमध्ये एकाच वेळी काम होऊन प्रकल्पाची गती वाढली.
जुळे टनेल
पाई-खड ते अंजी खड्ड दरम्यानची जुळे टनेल 5.099 किमी लांब असून, एक ट्रेनसाठी आणि दुसरी आपत्कालीन निसर्गरूपी बाहेर पडण्यासाठी वापरण्यात येणार आहे. सिरबन डोलोमाइट खडकांमध्ये बांधलेली ही सुरंग भारतातील पहिल्या केबल-स्टे ब्रिजशी जोडली आहे. येथेही दर 375 मीटरला क्रॉस-पॅसेज आहेत. ही संपूर्ण रेल्वे लाईन फक्त भारतासाठी अभिमानाची गोष्ट नाही, तर एक अद्वितीय प्रवास अनुभवही ठरणार आहे जेथे निसर्ग आणि आधुनिक अभियांत्रिकीचा संगम पाहायला मिळणार आहे.
