नवी दिल्ली । शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की, भारतातील लोकसंख्येच्या मोठ्या भागाला अद्याप संसर्गापासून मूलभूत संरक्षण मिळालेले नाही, त्यामुळे कोरोनाविरोधी लसीचा ‘बूस्टर’ डोस देण्याऐवजी लाभार्थ्यांना दोन्ही डोस देण्यास प्राधान्य दिले पाहिजे. नवीन कोरोनाव्हायरस ओमिक्रॉन व्हेरिएंट विषयीच्या चिंता आणि लसीपासून संसर्गापासून संरक्षणाची कमतरता यामुळे ‘बूस्टर’ डोसची आवश्यकता निर्माण झाली आहे. अनेक देशांमध्ये बूस्टर डोस याआधीच सुरू केले गेले आहेत. मात्र अनेक तज्ञांचे म्हणणे आहे की, भारतात सहा ते आठ महिन्यांपूर्वी मोठ्या प्रमाणात लसीकरण मोहीम सुरू झाल्यामुळे, येथे प्राधान्य वेगळे असावे.
भारतीय ‘SARS-CoV-2 Genomics Sequencing Consortium’ (INSACOG) ने उच्च जोखीम असलेल्या भागात आणि संसर्गाच्या जवळ असलेल्या लोकसंख्येतील 40 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांना लसीचा बूस्टर डोस देण्यास सांगितले गेले आहे, मात्र तज्ञांचे मत त्याहून वेगळे आहे. INSACOGहे कोविड-19 च्या बदलत्या जीनोमिक स्वरूपावर लक्ष ठेवण्याच्या उद्देशाने सरकारने तयार केलेल्या राष्ट्रीय चाचणी प्रयोगशाळांचे नेटवर्क आहे.
रोग प्रतिकारशक्ती शास्त्रज्ञ विनिता बल यांनी पीटीआयला सांगितले की,”आमच्याकडे 18 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या लोकांची मोठी लोकसंख्या आहे. जोपर्यंत त्यांचे लसीकरण केले जात नाही, तोपर्यंत दुसऱ्या डोससाठी किंवा तिसऱ्या डोससाठी एकसमान धोरण सुचवणे अनावश्यक आहे.” त्या म्हणाल्या की,” भारतात मोठ्या प्रमाणावर लसीकरण मार्च 2021 मध्येच सुरू झाले आहे. आपण भारतातील सर्व लाभार्थ्यांना लसीचे दोन्ही डोस देण्यावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे आणि 18 वर्षांखालील लोकांच्या मोठ्या प्रमाणात लसीकरणावर भर दिला पाहिजे.”
लसीसाठी बूस्टर आवश्यक आहे की नाही हे अजूनही स्पष्ट नाही
पुणे येथील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्चमध्ये शिक्षक असलेल्या बल यांनी सांगितले की, “लसीचे दोन्ही डोस घेतलेल्या लोकांमध्ये संसर्गाचे वारंवार आढळणारे रिपोर्ट्स हे सूचित करतात की, अशा लोकांमध्ये हा आजार तितका गंभीर नाही. जितका एकही डोस घेतलेला नाही अशा लोकांमध्ये आहे. यावरून याची देखील पुष्टी होते की, भारतामध्ये लसीकरण झालेल्या लोकांमध्ये रोग प्रतिकारशक्ती आहे.”
नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इम्युनोलॉजी (NII), नवी दिल्लीचे सत्यजित रथ म्हणाले की,”जगातील कोणत्याही लसीसाठी बूस्टरची गरज आहे की नाही हे अजूनही स्पष्ट झालेले नाही.” त्यांनी पीटीआयला सांगितले की, “अलीकडील अभ्यासांनी प्रतिकारशक्तीचा कालावधी आणि संरक्षणामध्ये फरक दाखवायला सुरुवात केली आहे. म्हणूनच मी या डेटावर आधारित बूस्टर डोसबद्दल घाईघाईने निष्कर्ष काढू शकणार नाही.”
