प्रजासत्ताक दिनी राजपथावर होणाऱ्या संचलनासाठी चित्ररथाची निवड कशी होते? जाणून घ्या प्रक्रिया

टीम हॅलो महाराष्ट्र | 26 जानेवारी रोजी देशाची राजधानी दिल्लीत प्रजासत्ताक दिनानिमित्त वार्षिक परेड होईल, ज्यामध्ये जगात भारतीय सैन्याच्या ताकदीचे दर्शन होईल. भारताच्या सैन्य ताकदीव्यतिरिक्त, या परेडमध्ये भारतीय संस्कृतीचे सादरीकरण चित्ररथाच्या माध्यमातून केले जाते. यावेळी पश्चिम बंगाल आणि महाराष्ट्राचे चित्ररथ राजपथावर होणाऱ्या या संचलनात दिसणार नाहीत, यावरून राजकीय गदारोळ सुरू झाला आहे.

दोन्ही राज्यात सध्या बिगर-भाजप पक्षांचे सरकार आहे, यामुळे सूडबुद्धीचा आरोप केला जात आहे. अशा परिस्थितीत प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडसाठी चित्ररथाची निवफ कशी केली जाते हे समजून घेणे महत्वाचे आहे …

प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडसाठी संरक्षण मंत्रालयाची संपूर्ण जबाबदारी आहे. संरक्षण मंत्रालय या सर्व कार्यक्रमाची व्यवस्था, सुरक्षा, परेड, चित्ररथ इत्यादी पाहतात. या कार्यक्रमातील प्रमुख पाहुणे देशाचे राष्ट्रपती असतात जे की तिन्ही सैन्यांचे प्रमुख देखील आहेत.

प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडमधील टेबलाच्या प्रदर्शनासाठी सर्व राज्ये, केंद्रीय मंत्रालये आणि केंद्रशासित प्रदेशांकडून सूचना मागविण्यात येतात. त्यानंतर तज्ञांच्या समितीकडून एक निवड प्रक्रियेअंतर्गत अंतिम यादी तयार केली जाते.

संरक्षण मंत्रालयाच्या वेबसाइटवर उपलब्ध माहितीनुसार, 2020 च्या परेडसाठी खालील आधारावर सूचना मागविण्यात आल्या.

– राज्य किंवा केंद्रशासित प्रदेश संबंधित कोणतीही ऐतिहासिक घटना

– राज्य किंवा केंद्रशासित प्रदेश संबंधित कोणताही उत्सव

– सामान्य लोकांच्या जीवनाशी संबंधित कोणताही किस्सा किंवा संदेश

– पर्यावरण

– भविष्यातील दृष्टी

निवड कशी होते?

राज्ये किंवा मंत्रालयांकडून जे काही प्रस्ताव येतात त्या आधारावर तज्ज्ञ समिती अनेक बैठकीनंतर त्यांची निवड करतात. या समितीत संस्कृती, चित्रकला, संगीत, शेती, नृत्य दिग्दर्शन, कला यासह इतर क्षेत्रातील तज्ञांचा समावेश आहे, जे अनेक दृष्टिकोनातून आलेल्या प्रस्तावांचे पुनरावलोकन करतात.

एकदा प्रथम स्केच / डिझाइन मंजूर झाल्यावर निवडलेल्या सदस्यांना तीन प्रकारचे मितीय मॉडेल (3D) आणण्यास सांगितले जाते. जेव्हा प्रस्तावांकडून मॉडेल सादर केले जातात, तेव्हा त्यावर चर्चा होते. यानंतर काही बैठका होतात, प्रस्ताव बैठकीस येत नसल्यास त्याचा प्रस्ताव नाकारलेला मानला जातो. 

या प्रकरणावर भाजपने देखील स्पष्टीकरण दिले आहे. भाजपने स्पष्टीकरण देताना लिहिले की,
दरवर्षी 32 राज्यांकडून प्रवेशिका मागविल्या जातात. त्यापैकी 16 राज्यांची निवड होते. केंद्र सरकारचे 8 मंत्रालय असे दरवर्षी केवळ 24 चित्ररथ असतात. वेगवेगळ्या राज्यांना प्रतिनिधीत्त्व मिळावे, म्हणून रोटेशन पद्धतीने निवड होते.
महाराष्ट्राला यापूर्वी अनेकदा प्रतिनिधीत्त्व नव्हते.ते वर्ष असे: 1972, 1987, 1989, 1996, 2000, 2005, 2008, 2013, 2016.

Defence Ministry's list of shortlisted participants(tableaux) for Republic Day Parade 2020. pic.twitter.com/adKiUabpxQ

— ANI (@ANI) January 3, 2020