नवी दिल्ली । जेव्हा वित्तमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 2019 मध्ये आपला पहिला केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर केला तेव्हा त्यांनी बजट ब्रीफकेसच्या जागी “बुक-लेजर” देऊन देशाचे लक्ष वेधून घेतले. खातेवही निवडण्याचा निर्णय हा ब्रीफकेस बाळगण्याची वसाहतवादी प्रथा संपविण्याचे एक पाऊल असल्याचे दिसते. “बजट ब्रीफकेस” वसाहत कालखंडाचा भाग होता. ही ग्लॅडस्टोन बॉक्सची कॉपी होती, जी ब्रिटिश अर्थमंत्री अर्थसंकल्प सादर करताना संसदेत नेत असत.
भारतातील लोकांनी त्यांचे घर, शेजारची दुकाने आणि लहान उद्योग यांमधील लेजर वापरून आपले बजट मॅनेज केले आहे. जे लोकांच्या हृदयात आणि मनात घर करून आहे. जेव्हा जेव्हा काही व्यवहाराची चर्चा होते तेव्हा खातेवही काढली जाते.
‘ब्रिटिश हँगओव्हरवर मात करण्याची वेळ आली आहे’
हे लक्षात घेऊनच 2020 मध्ये देखील अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी हे चालू ठेवले आणि खातेवही वापरून बजट सादर केले. भारताचा ‘ब्रिटिश हँगओव्हर’ सोडण्याची वेळ आली आहे, असे त्यांनी यावेळी सांगितले. ब्रीफकेसपेक्षा लेजर घेऊन जाणे सोपे असल्याचेही त्यांनी सांगितले.
मात्र, गेल्या वर्षी म्हणजे 2021 मध्ये, लेजरच्या जागी एक टॅब्लेट वापरला गेला. वास्तविक, हे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या “डिजिटल इंडिया” कार्यक्रमाच्या दिशेने एक पाऊल म्हणून सादर केले गेले. आत्मनिर्भर राष्ट्राचा संदेश देणारा हा टॅबलेट ‘मेड इन इंडिया’ असल्याचे त्यावेळच्या रिपोर्टमध्ये म्हटले गेले आहे.
मोबाईल अ‍ॅप लाँच केले
प्रत्येकाला बजट डॉक्युमेंट सहजपणे उपलब्ध करून देण्यासाठी सरकारने गेल्या वर्षी “केंद्रीय बजट मोबाईल अ‍ॅप” लाँच केले.
अनेक दशकांपासून काळाची गरज लक्षात घेऊन अर्थसंकल्प सादरीकरणात बदल होत आहेत. 1947 मध्ये, भारताचे पहिले अर्थमंत्री आरके षणमुखम चेट्टी यांनी बजट सादरीकरणासाठी चामड्याची पोर्टफोलिओ बॅग घेतली होती.
1970 च्या सुमारास, अर्थमंत्र्यांनी हार्डबाउंड बॅग वापरण्यास सुरुवात केली. वर्षानुवर्षे त्याचा रंग बदलत राहिला. 2019 मध्ये दुसऱ्यांदा पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी प्रचंड बहुमत मिळवल्यानंतर आणि वसाहतवादी वारसा सोडून दिल्यानंतर पुढील मोठा बदल झाला.
विशेष म्हणजे 1 फेब्रुवारी 2022 रोजी केंद्रीय अर्थसंकल्प 2022 देशासमोर ठेवण्यात येणार आहे. संसदेचे अर्थसंकल्पीय अधिवेशन 31 जानेवारी रोजी दोन्ही सभागृहांना राष्ट्रपतींच्या अभिभाषणाने सुरू होईल आणि 8 एप्रिल रोजी संपेल. सत्राचा पहिला भाग ११ फेब्रुवारीला संपणार आहे. एक महिन्याच्या विश्रांतीनंतर, सत्राचा दुसरा भाग 14 मार्चपासून सुरू होईल आणि 8 एप्रिल रोजी संपेल.