नवी दिल्ली । कोरोनाव्हायरसचा डेल्टा व्हेरिएंट अधिक संसर्गजन्य का आहे यावर नवीन खुलासा करण्यात आला आहे. खरं तर, नेचर जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका लेखात, संशोधकांनी दावा केला आहे की,’डेल्टा व्हेरिएंटमध्ये कोरोनाच्या इतर व्हेरिएंटपेक्षा रोगप्रतिकारक प्रतिसाद (Immune Response) टाळण्याची क्षमता आहे. मग ते रोगप्रतिकारक प्रतिसाद लसीकरणामुळे (Immune Response Vaccination) असो किंवा कोविड संसर्गामुळे असो.’कोविड -19 चे ‘B.1.617.2’ किंवा ‘डेल्टा’ फॉर्मचे पहिले प्रकरण 2020 च्या शेवटी भारतात नोंदवले गेले आणि त्यानंतर ते जगभरात पसरले. नेचर जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेला हा लेख भारत आणि जगातील इतर देशांच्या संशोधकांनी संयुक्तपणे लिहिला आहे.
संशोधकांनी म्हटले आहे की,’डेल्टा व्हेरिएंट (B.1.617.2) मध्ये मूळ कोरोना विषाणूच्या तुलनेत एस्ट्राझेनेका आणि फायझर लसींद्वारे निर्माण झालेल्या रोगप्रतिकारक प्रतिसादापासून बचाव करण्याची क्षमता 8 पट आहे. याशिवाय, ज्या लोकांना आधी संसर्ग झाला आहे त्यांना डेल्टा व्हेरिएंटचा पुन्हा संसर्ग होण्याची शक्यता 6 पट जास्त आहे. या संशोधनात असेही आढळून आले आहे की, डेल्टा व्हेरिएंट स्वतःची प्रतिकृती बनवण्याची क्षमता खूप जास्त आहे. यामुळे व्हायरसची लोकांना संक्रमित करण्याची क्षमता वाढते आणि हेच कारण आहे की, डेल्टा व्हेरिएंट (B.1.617.2) जगभरात अत्यंत संसर्गजन्य आहे.
या अभ्यासात असे म्हटले आहे की, ‘वाढलेली प्रतिकृती फिटनेस’ आणि ‘नैसर्गिक संसर्ग किंवा लसींद्वारे निर्माण होणाऱ्या अँटीबॉडीजना तटस्थ करण्यासाठी संवेदनशीलता कमी झाल्यामुळे 90 हून अधिक देशांमध्ये डेल्टा व्हेरिएंटचा वेगाने प्रसार होण्यास हातभार लागला.
संशोधकांनी दिल्लीतील तीन रुग्णालयांमधील 9,000 आरोग्य कर्मचाऱ्यांमध्ये ब्रेक-थ्रू इन्फेक्शनचा अभ्यास केला आहे, ज्यांना पूर्ण लस मिळाल्यानंतरही संसर्ग झाला. यापैकी 218 तरुण होते ज्यांना कोविशील्ड लसीचे दोन्ही डोस घेतल्यानंतरही संक्रमणाद्वारे ब्रेकमध्ये संसर्गाची लक्षणे होती. या गटातील डेल्टा व्हेरिएंटचा प्रसार इतर प्रकारांच्या तुलनेत 5.45 पट जास्त होता. यूकेमधील केंब्रिज विद्यापीठातील प्राध्यापक आणि अभ्यासाच्या वरिष्ठ लेखकांपैकी एक असलेले रवींद्र गुप्ता म्हणाले की, “2021 मध्ये भारतात संक्रमणाच्या दुसऱ्या लाटेच्या कहरात या घटकांनी भूमिका बजावली असेल, जेथे किमान अर्धे रुग्ण हे होते, जे आधीच इतर प्रकारच्या संसर्गाच्या पकडीत होते.”
‘डेल्टा’ फॉर्म रोगप्रतिकारक प्रतिसाद टाळण्यास किती सक्षम होता हे तपासण्यासाठी, या टीमने यूकेच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर हेल्थ रिसर्च (NIHR) बायोसोर्सच्या कोविड -19 ‘कोहोर्ट’चा भाग म्हणून याचा वापर केला. गोळा केलेल्या रक्ताच्या नमुन्यांमधून काढलेले सीरम काढले. हे नमुने त्या लोकांचे होते ज्यांना पूर्वी कोरोना विषाणूची लागण झाली होती किंवा ज्यांना ऑक्सफोर्ड/एस्ट्राझेनेका (भारतातील कोविशील्ड म्हणून ओळखले जाते) लस किंवा फायझर लस दिली गेली होती. सीरम मध्ये संक्रमण किंवा लसीकरणानंतर निर्माण झालेली प्रतिकारशक्ती असते.
या अभ्यासात असेही आढळून आले आहे की, ‘डेल्टा’ फॉर्म आधीच संक्रमित झालेल्यांच्या ‘सीरम ‘ पेक्षा 5.7 पट कमी संवेदनशील आहे आणि’ अल्फा ‘फॉर्मपेक्षा लसीच्या’ सीरम ‘साठी आठ पट कमी संवेदनशील आहे. दुसऱ्या शब्दांत, लसीकरण झालेल्या व्यक्तीला संसर्ग होऊ नये म्हणून आठ पट प्रतिकारशक्ती आवश्यक असते.