नवी दिल्ली । बदलत्या काळात आपल्या नोकरीत सॅलरी स्लिपचे (Salary Slip) महत्त्व वाढले आहे. सॅलरी स्लिप हे आपल्या नोकरीतील एक महत्त्वाचे डॉक्युमेंट आहे. नोकऱ्या बदलताना, नवीन कंपनीचा HR डिपार्टमेंट यावर जास्तीत जास्त भर देतो. कर्मचाऱ्याच्या उत्पन्नाचा हा कायदेशीर पुरावा आहे. हा रोजगाराचा पुरावा म्हणून देखील वापरला जातो.
इन्कम टॅक्स रिटर्न भरण्यासाठी आणि बँकेकडून कर्ज मिळवण्यासाठी हे एक महत्त्वाचे डॉक्युमेंट आहे. नवीन नोकरीसाठी अर्ज करताना पगारवाढीबाबत बोलणी करण्यास मदत होते. यामध्ये, इनहँड सॅलरी आणि त्यातील कपातीबद्दलही लिहिले असते.
सॅलरी स्लिपमध्ये, तुम्हाला बेसिक सॅलरीव्यतिरिक्त इतर कोणते फायदे मिळतात किंवा कोणते टॅक्स भरता येतील याची माहिती दिली जाते, त्यामुळे पे-स्लिपमधील हे महत्त्वाचे मुद्दे समजून घेतल्यास तुम्हांला टॅक्स वाचवण्यासही मदत होऊ शकेल.
(1) बेसिक सॅलरी
सॅलरी स्लिपमध्ये आधी बेसिक सॅलरीचा उल्लेख केला जातो आणि जो तुमच्या सॅलरीचा सर्वात मोठा भाग आहे. याचा वापर विविध भत्त्यांची गणना करण्यासाठी केला जातो. PF आणि HRA ची गणना त्याच आधारावर केली जाते. तुम्हाला फक्त बेसिक सॅलरीवर टॅक्स भरावा लागतो.
(2) घरभाडे भत्ता (HRA)
HRA बेसिक सॅलरीच्या 50% पर्यंत असू शकते. भाड्याने राहत असताना एका वर्षात आपण दिलेल्या भाड्यातून बेसिक सॅलरीच्या 10% वजा केल्यानंतर शिल्लक रक्कम देखील HRA असू शकते आणि कंपनी ‘या’ दोन्हीमध्ये तो भाग जमा करते जो कमी आहे. भरलेल्या घरभाड्यासाठी तुम्ही इन्कम टॅक्स ऍक्ट अंतर्गत पूर्ण किंवा आंशिक टॅक्स क्लेम करू शकता.
(3) LTA (लिव्ह ट्रॅव्हल भत्ता)
LTA टॅक्सफ्री आहे, जे कर्मचाऱ्यांना प्रवास खर्चात मदत करते. तुम्ही ते तुमची मुले, जोडीदार आणि पालकांसोबतच्या ट्रीपसाठी वापरू शकता. आपण वर्षातून एकदा तरी हॉलिडे ट्रिप करून टॅक्सफ्रीचा क्लेम करू शकता. यासाठी तुम्हाला तुमच्या नियोक्त्यासह तुमच्या प्रवासासंबंधीची बिले सादर करणे आवश्यक आहे.
(4) प्रोफेशनल टॅक्स (PT)
हा टॅक्स तुमच्या सॅलरीच्या आधारे कट केला जातो. हे वेगवेगळ्या राज्यांमनुसार बदलते. PT अंतर्गत एका वर्षात जास्तीत जास्त 2,500 रुपये कपात करण्याचा नियम आहे. प्रोफेशनल टॅक्स हा स्टेट टॅक्स आहे, तर केंद्र सरकारकडून इन्कम टॅक्स आकारला जातो. नियोक्ता ही रक्कम कापून राज्य सरकारकडे जमा करतो. तुम्ही हा टॅक्स क्लेम करू शकता.
(5) बोनस किंवा टार्गेट व्हेरिएबल पे (TVP)
मासिक, त्रैमासिक किंवा वार्षिक बोनस किंवा टार्गेट व्हेरिएबल पे (TVP) कर्मचाऱ्याच्या कामगिरीवर आधारित दिले जाते. तुम्हाला किती बोनस मिळेल हे नियोक्ता ठरवतो. हे सहसा तुमच्या कामगिरीवर आणि कंपनीच्या नफ्यावर अवलंबून असते. हे पूर्णपणे करपात्र आहे.
(6) कन्व्हेयन्स अलाउन्स किंवा ट्रॅव्हल अलाउन्स (वाहन भत्ता/प्रवास भत्ता)
कंपनीच्या कामासाठी तुम्ही कुठेतरी प्रवास करत असाल तेव्हा कंपनीकडून तुम्हाला कन्व्हेयन्स अलाउन्स दिला जातो. यामध्ये मिळालेले पैसे इनहॅन्ड सॅलरीमध्ये जोडले जातात. जर तुम्हाला 1,600 रुपयांपर्यंत कन्व्हेयन्स अलाउन्स मिळाला तर तुम्हाला त्यावर टॅक्स भरावा लागणार नाही.
(7) मेडिकल अलाउन्स
हा अलाउन्स तुम्हाला मेडिकल कव्हरच्या स्वरूपात दिला जातो. कर्मचारी जेव्हा गरज असेल तेव्हा या सुविधेचा वापर करू शकतात. उदाहरणार्थ, ESIC साठी 21,000 रुपयांपर्यंत काही रक्कम कापली जाते, ती कर्मचाऱ्याच्या आरोग्यविषयक गरजांसाठी कापली जाते. पूर्वी ही कपात 15,000 रुपयांपर्यंत होती.
(8) स्पेशल अलाउन्स
हे एक प्रकारचे रिवॉर्ड आहे, जे कर्मचाऱ्यांना प्रोत्साहित करण्यासाठी दिले जाते. प्रत्येक कंपनीची परफॉर्मन्स पॉलिसी वेगवेगळी असते. हे पूर्णपणे करपात्र आहे.
(9) प्रॉव्हिडण्ट फंड (PF)
जर तुमच्या कंपनीमध्ये 20 पेक्षा जास्त कर्मचारी असतील तर EPF Act -1952 अंतर्गत रिटायरमेंट बेनेफिटसचे पालन करणे आवश्यक आहे. PF तुमच्या सॅलरीच्या 12% आहे, जे तुमच्या PF खात्यात जमा केले जाते. आपण नोकरी सोडल्यास किंवा त्याची गरज असल्यास, व्याजासह PF ची रक्कम परत केली जाते. PF मध्ये तुमच्या सॅलरीतून वजा केलेली रक्कम, तीच रक्कम कंपनीने तुमच्या वतीने तुमच्या PF खात्यात जमा केली आहे.
