नवी दिल्ली । कोरोनाव्हायरसच्या पहिल्या लाटेत, सॅनिटायझर्स आणि मल्टीविटामिनच्या किंमती आभाळाला भिडल्या होत्या, मात्र अलिकडच्या महिन्यांत त्यांच्या किंमती मोठ्या प्रमाणात खाली आल्या आहेत. एका न्यूज चॅनेलने या उत्पादनांच्या किंमतींशी संबंधित आकडेवारीचा अभ्यास केला आणि त्यांना असे आढळून आले की, साथीच्या संदर्भात लोकांमध्ये भीतीची परिस्थिती स्थिर झाली आहे. उद्योगाच्या आकडेवारीनुसार, मे महिन्यात सॅनिटायझर्सची विक्री 77.5 कोटी होती, कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेत ती शिखरावर होती, मात्र नंतर सॅनिटायझर्सच्या विक्रीत 40 टक्के घट झाली आणि ऑगस्टमध्ये विक्रीचा आकडा 40 लाख झाला.
न्यूज चॅनेलने हा डेटा AIOCD-AWACS कडून घेतला आहे, जे ऑल इंडिया ऑर्गनायझेशन ऑफ केमिस्ट अँड ड्रगिस्ट्सची रिसर्च विंग आहे. देशभरातील 9.5 लाख कोटी रसायनशास्त्रज्ञ ऑल इंडिया ऑर्गनायझेशन ऑफ केमिस्ट आणि ड्रगिस्ट्सशी जोडले गेलेले आहेत. या आकडेवारीनुसार, या वर्षी मे महिन्यात सॅनिटायझर्सच्या विक्रीत 400 टक्क्यांची वाढ झाली होती, गेल्या वर्षी मे महिन्यात लॉकडाऊन होता, त्या वेळी मे महिन्यात कोरोना संसर्गाची सर्वाधिक संख्या 43 हजार होती प्रति दिवस होती, मात्र या वर्षी 6 मे रोजी, कोरोना संसर्गाच्या प्रकरणांची संख्या 4,14,188 वर पोहोचली.
गेल्या वर्षी सप्टेंबरमध्ये भारताने कोरोनाच्या पहिल्या लाटेचा सामना केला होता आणि या काळात सॅनिटायझर्सच्या विक्रीत 24,00 टक्के वाढ झाली होती. 2019 च्या सप्टेंबरच्या तुलनेत हे खूप जास्त होते, कारण तोपर्यंत जगात कोरोना विषाणूच्या संसर्गाची कोणतीही चिन्हे नव्हती.
मल्टी व्हिटॅमिनच्या विक्रीतही घट झाली आहे. रोग प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी भारतीयांनी 185 कोटींहून अधिक व्हिटॅमिन सी पूरक औषधे खरेदी केली आहेत. 2019 च्या तुलनेत 100 टक्के वाढ नोंदवली आहे. हा ट्रेंड 2021 मध्येही कायम आहे. पण कोरोनाची दुसरी लाट कमकुवत झाल्यामुळे विक्रीत घट झाली आहे. कोरोनाची दुसरी लाट संपल्यानंतर, मल्टीविटामिनच्या विक्रीत पाच टक्क्यांपेक्षा कमी वाढ नोंदवली गेली आहे.
तज्ञांचे म्हणणे आहे की, कोरोना संसर्गाच्या प्रकरणांमधील घट आणि लसीकरण वाढल्यामुळे विक्रीत घट झाली आहे. मंगळवारी देशात कोरोनाची 18,346 नवीन प्रकरणे नोंदवण्यात आली आहेत. जे गेल्या 109 दिवसातील सर्वात कमी पातळीवर आहे. देशात आतापर्यंत 90 कोटी लसींचे डोस देण्यात आले आहेत.
AIOCD-AWACS चे मार्केटिंग प्रेसिडेंट शीतल सपले यांनी सांगितले की,” साथीच्या सुरुवातीच्या दिवसांमध्ये होणारी पॅनिक खरेदी संपली आहे.” ते म्हणाले कि, ‘पहिल्या आणि दुसऱ्या लाटेदरम्यान सॅनिटायझर आणि मल्टीविटामिनची विक्री प्रचंड वाढली होती. मात्र आकडेवारी दर्शवते की, मे महिन्यातील दुसऱ्या लाटेच्या शिखरापासून विक्री कमी होत आहे. जरी लोकं अजूनही स्वच्छतेबद्दल सावध असले तरी घाबरण्याची परिस्थिती नाही. ते म्हणाले की,” देशात लसीकरण देखील वाढले आहे, याचा अर्थ देशातील बहुतेक लोकांना लसीचा किमान एक डोस मिळाला आहे. यामुळे एक प्रकारे लोकांमध्ये सुरक्षिततेची भावना निर्माण झाली आहे.”
सॅनिटायझर्सची विक्री
आकडेवारीनुसार हिमालयाचा pure hands हा सर्वाधिक विक्री होणारा ब्रँड आहे. मार्च 2019 मध्ये त्याची कमाई 2.2 कोटी होती, जी मार्च 2020 पर्यंत वाढून 3.3 कोटी झाली. सप्टेंबर 2020 मध्ये, कोरोनाच्या पहिल्या लाटेच्या शिखरादरम्यान, त्याची कमाई 49.3 कोटी झाली.
कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेदरम्यान, ही विक्री मे 2021 मध्ये वाढून 59.1 कोटी झाली. मात्र, ऑगस्ट 2021 मध्ये विक्रीत घट झाली आणि जी 339 कोटींवर आली. कोरोनाच्या पहिल्या लाटाच्या अखेरीसही असाच कल दिसून आला, जेव्हा सॅनिटायझर्सच्या विक्रीत 80 टक्के घट झाली होती. जुलै 2020 मध्ये सॅनिटायझरची विक्री 24 लाख युनिट्स होती, मात्र जानेवारी 2021 मध्ये ती वाढून 4.80 लाख युनिट्स झाली.
AIOCD-AWACS द्वारे गोळा केलेला डेटा केवळ ऑफलाइन विक्रीचा आहे. यामध्ये ऑनलाइन फार्मसी, नॉन-फार्मसी आणि सामान्य रिटेल स्टोअरमधील विक्रीचा समावेश नाही. मात्र, ऑनलाइन हेल्थकेअर प्लॅटफॉर्मने विक्रीत घट झाल्याचेही सांगितले आहे.
ऑनलाईन हेल्थकेअर प्रोव्हायडर 1mg चे उपाध्यक्ष (उत्पादन श्रेणी) प्रतीक वर्मा म्हणाले, “एप्रिल आणि मेच्या तुलनेत जूनमध्ये मास्क आणि सॅनिटायझर्सच्या विक्रीत 40 टक्के घट झाली आहे. यावरून हे दिसून येते की कोरोना लाट कमकुवत होत आहे आणि दुसऱ्या लाटेमुळे होणारा विनाश ही भूतकाळातील गोष्ट आहे.”
मल्टी व्हिटॅमिनच्या विक्रीमध्ये स्थिरता
2020 मध्ये मल्टी-व्हिटॅमिनच्या विक्रीत झपाट्याने वाढ झाली, कोरोनाविरुद्ध प्रतिकारशक्ती मजबूत करण्याचा हा लोकांचा नवीन मंत्र होता. सप्टेंबरमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या रिपोर्ट्सनुसार, जून 2020 मध्ये 92 टक्के मेडिकल बिलांमध्ये प्रत्येक एखाद- दुसऱ्या बिलामध्ये इम्युनिटी बूस्टरचा उल्लेख होता. मात्र ऑगस्टमध्ये ही टक्केवारी घसरून 31 टक्क्यांवर आली. झिंक, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन डी 3, मध, च्यवनप्राश, आले, मॉर्निंगा, ओलिफेरा, प्रो-बायोटिक्स, ग्रीन टी, आवळा, हळद आणि कारल्याची विक्री कोरोना संसर्गाच्या वेगवेगळ्या टप्प्यात दिसून आली आहे.