हॅलो महाराष्ट्र ऑनलाईन : औषधी वनस्पती आश्वागंधाचे अनेक उपयोग आहेत. या पिकाची शेती करून खर्चपेक्षा आधीक उत्पन्न शेतकरी मिळवू शकतात म्हणूनच या पिकाला ‘ ‘कॅश क्रॉप’ म्हणून देखील ओळखले जाते. अश्वगंधा फळाच्या बिया, पाने, साल, देठ व मुळे विकली जातात व यास चांगली किंमतही मिळते. अश्वगंधाच्या लागवडीस प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारही योजना राबवित आहे.
आश्वागंधा लागवडीसाठी या गोष्टी महत्वाच्या :
-अश्वगंधा लागवडीसाठी चिकणमाची आणि लाल माती अतिशय योग्य आहे.
– पीएच मूल्य 7.5 ते 8 दरम्यान असल्यास त्याचे उत्पादन चांगले होईल.
-गरम प्रदेशात याची पेरणी केली जाते.
-अश्वगंधा लागवडीसाठी 25 ते 30 डिग्री तापमान आणि 500-750 मिलीमीटर पाऊस आवश्यक आहे.
-रोपाच्या वाढीसाठी शेतात ओलावा असणे आवश्यक आहे.
– शरद ऋतूतील एक ते दोन पावसाळ्यात मुळे चांगली वाढतात.
-पर्वतीय प्रदेशातील कमी सुपीक जमिनीतही त्याची लागवड यशस्वीरित्या केली जाते.
पेरणी ते कापणी पर्यंतची प्रक्रिया :
-अश्वगंध पेरण्यासाठी सर्वात योग्य वेळ म्हणजे ऑगस्ट महिना.
– लागवड करण्यासाठी एक ते दोन चांगला पाऊस झाल्यावर शेतात नांगरणीनंतर जमिन समतल केली जाते.
-नांगरणीच्या वेळी शेतात सेंद्रीय खत घाला.
-दर हेक्टरी 10 ते 12 किलो बियाणे पेरणीसाठी पुरेसे आहे.
-अश्वगंधा पिकाची पेरणी दोन प्रकारे केली जाते.
-पहिली पद्धत रांग पद्धत आहे. यामध्ये, रोपापासून झाडाचे अंतर 5 सेंटीमीटर ठेवले जाते आणि ओळीपासून रेषेचे अंतर 20 सेमी असते.
-दुसरी फवारणीची पद्धत आहे, ही पेरणी पद्धतीपेक्षा चांगली आहे.
-हलकी नांगरणी वाळूमध्ये मिसळली जाते आणि शेतात शिंपडले जाते. चौरस मीटरमध्ये तीस ते चाळीस वनस्पती असतात.
– साधारणपणे 7 ते 8 दिवसांत बियाणे अंकुरतात.
-8-12 महिन्यांच्या जुन्या बियाण्यांमध्ये 70-80 टक्के वाढ होते.
-पेरणीनंतर अश्वगंधाची कापणी जानेवारी ते मार्च या कालावधीत होते.
-उपटले जाते आणि झाडे मुळापासून विभक्त केली जातात. -मुळाचे लहान तुकडे केले जातात.
-बिया आणि कोरडी पाने फळापासून विभक्त केली जातात.
साधारणपणे अश्वगंधामधून 600 ते 800 किलो मूळ आणि 50 किलो बिया मिळतात. आपण अश्वगंधा औषधे बनविणार्‍या कंपन्यांना थेट विकू शकता
बहुपयोगी आश्वगंधा :
-ही झुडुप वनस्पती आहे. -अश्वगंधाला बहुवर्षीय वनस्पती देखील म्हणतात.
-त्याची फळे, बियाणे आणि झाडाची साल विविध औषधे तयार करण्यासाठी वापरली जातात.
-अश्वगंधाच्या मुळाला अश्वासारखा वास येतो. म्हणूनच त्याला अश्वगंध असे म्हणतात.
– सर्व औषधी वनस्पतींपैकी सर्वात प्रसिद्ध वनस्पती आहे.
– अश्वगंधा तणाव आणि चिंता दूर करण्यात सर्वात फायदेशीर मानला जातो.
-याची पावडर बाजारात सहज उपलब्ध आहे.