हॅलो महाराष्ट्र ऑनलाईन । Derivatives Products जून 2000 मध्ये इंडेक्स फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्सपासून टप्प्याटप्प्याने सादर केली गेली आहेत. इंडेक्स ऑप्शन्स आणि स्टॉक ऑप्शन्स जून 2001 आणि जुलै 2001 मध्ये सादर केले गेले आणि त्यानंतर नोव्हेंबर 2001 मध्ये स्टॉक फ्युचर्स आले. डिसेंबर 2002 मध्ये डेरिव्हेटिव्ह ट्रेडिंगसाठी क्षेत्रीय निर्देशांकांना परवानगी देण्यात आली होती. डिसेंबर 2007 मध्ये SEBI ने Index (सेन्सेक्स आणि निफ्टी) वर मिनी डेरिव्हेटिव्ह (F&O) कराराला परवानगी दिली.
त्यांनतर पुढे जानेवारी 2008 मध्ये, दीर्घ कालावधीचे निर्देशांक पर्याय करार आणि अस्थिरता निर्देशांक आणि एप्रिल 2008 मध्ये, बाँड निर्देशांक सादर करण्यात आला. याव्यतिरिक्त, ऑगस्ट 2008 मध्ये, SEBI ने एक्सचेंज ट्रेडेड करन्सी डेरिव्हेटिव्हला परवानगी दिली.
1. इंडेक्स फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्स (Index Futures Contracts) –
इंडेक्सवर आधारित फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्स म्हणजेच अंतर्निहित मालमत्ता ही इंडेक्स आहे ज्याला इंडेक्स फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्स म्हणून ओळखले जातात. उदाहरणार्थ, निफ्टी इंडेक्स आणि बीएसई-३० इंडेक्सवर फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट. हे कॉन्ट्रॅक्ट अंतर्निहित निर्देशांकाच्या मूल्यापासून त्यांचे मूल्य प्राप्त करतात.
2. इंडेक्स ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट्स (Index Options Contracts) –
काही इंडेक्सवर आधारित असलेल्या ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट्सला इंडेक्स ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट्स म्हंटल जाते. इंडेक्स ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट्सच्या खरेदीदारास केवळ अधिकार आहेत परंतु expiry नंतर underlying index खरेदी/विक्री करण्याचे बंधन नाही. इंडेक्स ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट हे साधारणपणे युरोपियन स्टाईल ऑप्शन असतात म्हणजेच ते केवळ expiry डेटवरच वापरता येतात किंवा नियुक्त केले जाऊ शकतात.
3. स्टॉक ऑप्शन्स (Stock Options) –
स्टॉक ऑप्शन तुम्हाला भविष्यात ठराविक तारखेला ठराविक किंमतीला स्टॉकचे ठराविक शेअर्स खरेदी करण्याचा अधिकार देतो, परंतु जबाबदारी नाही.
4. स्टॉक फ्यूचर्स (Stock Futures) –
हे फ्यूचर्स एक प्रकारचे Derivatives contract आहेत जे एखाद्या विशिष्ट वस्तू मालमत्तेच्या किंवा सुरक्षिततेच्या खरेदी किंवा विक्रीसाठी भविष्यातील तारीख आणि किंमत specifies करते. फ्युचर्स एक्सचेंजेसवर, फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्ट्सचे व्यवहार केले जातात. ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट प्रमाणेच, फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टमध्ये खरेदीदार आणि विक्रेता दोघांचा समावेश असतो.
5. क्षेत्रीय निर्देशांक (Sectoral Indices)-
जे निर्देशांक विशिष्ट क्षेत्राचे प्रतिनिधित्व करतात ते क्षेत्रीय निर्देशांक असतात
6. इंडेक्स ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट्स (Index options contracts) –
काही इंडेक्सवर आधारित असलेले ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट्स इंडेक्स ऑप्शन्स कॉन्ट्रॅक्ट्स म्हणून ओळखले जातात. इंडेक्स ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट्सच्या खरेदीदारास केवळ अधिकार आहे परंतु ते Expiry झाल्यानंतर अंतर्निहित निर्देशांकाची खरेदी/विक्री करण्याचे बंधन नाही. इंडेक्स ऑप्शन कॉन्ट्रॅक्ट हे साधारणपणे युरोपियन स्टाईल पर्याय असतात म्हणजेच ते केवळ एक्सपायरी डेटवरच वापरता येतात किंवा नियुक्त केले जाऊ शकतात.
7. अस्थिरता निर्देशांक (Volatility Index) –
अस्थिरता निर्देशांक हे स्टॉक/इंडेक्स पर्यायांच्या किमतींद्वारे व्यक्त केलेल्या विशिष्ट कालावधीत अपेक्षित स्टॉक मार्केट अस्थिरतेचे मोजमाप आहे. हे निहित भविष्यातील अस्थिरतेवर बाजाराची सामूहिक भावना दर्शवते.
8. बाँड इंडेक्स (Bond Index) –
बाँड मार्केटची कामगिरी मोजण्यासाठी बाँड इंडेक्स वापरला जातो. निर्देशांकाचा वापर बेंचमार्क म्हणून केला जातो ज्याच्या विरुद्ध गुंतवणूक व्यवस्थापक त्यांच्या कामगिरीचे मोजमाप करतात. हे विविध मालमत्ता वर्गांच्या कामगिरीची तुलना करण्यासाठी एक उपाय म्हणून देखील वापरले जाते.
9. एक्सचेंज-ट्रेडेड करन्सी डेरिव्हेटिव्ह्ज (Exchange-traded Currency Derivatives ) –
एक्सचेंज-ट्रेडेड डेरिव्हेटिव्ह बाजार अनेक सामान्य चलन जोड्यांमध्ये trading करतात. गुंतवणूकदार फ्युचर्स contracts किंवा options वापरून लॉन्ग किंवा शॉर्ट pairings करू शकतात.
5paisa सह पर्याय ट्रेडिंग सुरू करा.