नवी दिल्ली । रब्बी हंगामात शेतकऱ्यांना खतासाठी खूप हेलपाटे मारावे लागत असून देशातील अनेक राज्यांमध्ये आजही युरियासाठी शेतकऱ्यांची भटकंती सुरूच आहे. यातून धडा घेत केंद्र सरकारने खरीप हंगामासाठी युरिया आणि DAP खतांची व्यवस्था करण्यास सुरुवात केली आहे. खरीप हंगामात खताचा तुटवडा नसल्याचे सरकारचे म्हणणे आहे, त्यामुळे सरकार वापरापेक्षा जास्त साठा करेल.
खरीप पिकांसाठी खतांच्या उपलब्धतेत कोणतीही कमतरता भासू नये म्हणून सरकार जागतिक बाजारपेठेतून कच्चा माल आणि खते या दोन्ही गोष्टी आधीच एकत्रित करत आहे. त्याचबरोबर देशात खतांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी सरकारने अनेक पावले उचलली आहेत. पेरणीचा हंगाम सुरू होण्यापूर्वी युरिया आणि डाय-अमोनियम फॉस्फेटचा पुरेसा साठा ठेवण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे. देशात खरीप पिकांची पेरणी मे महिन्यात कापसापासून सुरू होते. पेरणीच्या वेळी जास्त DAP लागते.
DAP च्या सुरुवातीच्या साठ्यात मोठी वाढ
खरीप हंगाम 2022 मध्ये DAP चा प्रारंभिक साठा 25 लाख टन असण्याचा अंदाज आहे, जो खरीप हंगाम 2021 मध्ये 14.5 लाख टन होता. तसेच गेल्या खरीप हंगामापेक्षा 10 लाख टन जास्त युरियाही उपलब्ध होणार आहे. त्याचा प्रारंभिक साठा 60 लाख टन असण्याची अपेक्षा आहे. एवढेच नाही तर DAP सह युरिया आणि इतर खतांच्या अखंडित पुरवठ्यासाठी भारत अनेक देशांशी बोलणी करत आहे. दीर्घकालीन पुरवठा करार करण्याचा सरकारचा मानस आहे, जेणेकरून भविष्यात देशात खताचा तुटवडा भासू नये. भारत 45 टक्के DAP आणि काही युरिया चीनकडून आयात करतो.
देशांतर्गत उत्पादन वाढवण्यावर भर
खत उत्पादनात देशाला स्वावलंबी बनवण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे. मंगळवारीच खत मंत्र्यांनी सांगितले की,”मंत्रालयाने दीर्घकालीन करारांतर्गत विविध देशांकडून कच्चा माल आणि तयार खतांचा नियमित आणि पुरेसा पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी एक रोडमॅप तयार केला आहे. DAP पुरवठ्याला चालना देण्यासाठी उचललेल्या पावलांवर, खत मंत्रालयाने कंपन्यांना सध्या सुरू असलेल्या DAP च्या उत्पादनाव्यतिरिक्त, NPK फ्लोचा वापर करून ना नफा-ना-तोटा तत्त्वावर अतिरिक्त DAP तयार करण्याचे आदेश दिले आहेत.”
त्याचवेळी, Paradip Phosphates Ltd. ला ZACL गोवा प्लांटला जाणाऱ्या दोन गाड्यांचा वापर करून वार्षिक 8 लाख टन अतिरिक्त DAP आणि NPK फर्टिलाइजर कॉम्प्लेक्स तयार करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे. तसेच मध्य प्रदेशातील मध्य भारत ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेडला 1.20 लाख टन स्थापित क्षमतेने DAP आणि NPK खतांचे उत्पादन करण्याची परवानगी देण्यात आली आहे. राष्ट्रीय केमिकल फर्टिलायझर्स लिमिटेड आणि FACT कोची अनुक्रमे 5 आणि 5.5 लाख टन वार्षिक क्षमता असलेले नवीन DAP किंवा NPK प्लांट्स स्थापन करतील.