नवी दिल्ली । भारतीय गुंतवणूकदारांसाठी क्रिप्टोकरन्सीविषयी अतिशय महत्त्वाची बातमी आहे. भारतीयांनी Bitcoin, Dogecoin, Ethereum, Binance, Ripple, Matic आणि इतर लोकप्रिय कॉईन क्रिप्टोकरन्सीमध्ये कोट्यवधी डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे. गेल्या वर्षीच्या देशभरातील लॉकडाऊनपासून क्रिप्टोकरन्सीच्या ट्रेडिंगचे प्रमाण अनेक पटींनी वाढले आहे. ब्लूमबर्गच्या नुकत्याच आलेल्या रिपोर्ट नुसार एप्रिल 2020 मधील भारतीय क्रिप्टोकरन्सीजमधील गुंतवणूक 923 मिलियन डॉलर्सवरून मे 2021 मध्ये 6.6 अब्ज डॉलर्सवर पोहोचली आहे. आश्चर्य म्हणजे RBI किंवा सरकारकडून कोणतेही स्पष्ट नियमन नसतानाही क्रिप्टो मधील भारतीयांनी केलेली गुंतवणूक वाढली आहे.
लॉकडाऊनमध्ये गुंतवणूकदारांच्या संख्येत वाढ
RBI ने 2018 मध्ये क्रिप्टो एक्सचेंजवरील बँकिंग सुविधांवर बंदी आणून निर्बंध लादण्याचा प्रयत्न केला होता, ज्याला नंतर सर्वोच्च न्यायालयाने नकार दिला. तेव्हापासून, क्रिप्टो ट्रेडिंग आणि इन्वेस्टमेन्टमध्ये भारतीय गुंतवणूक अनेक पटींनी वाढली आहे, खासकरुन कोविड-प्रेरित लॉकडाउन नंतर पगारदार तरूणांना त्यांच्या घरातच मर्यादीत ठेवले आहे, ज्यामुळे पैसे कमावण्यासाठी नवीन मार्ग शोधून काढण्यासाठी त्यांना पुरेसा वेळ मिळाला आहे.
आता प्राप्तिकर विभाग याबाबत तपशील मागेल
प्राप्तिकर विभागाने क्रिप्टोकरन्सी एक्स्चेंजमधून व्यवहार करणाऱ्यांचा तपशील मागितला आहे. सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, विभाग क्रिप्टोकरन्सीजमधून मोठ्या प्रमाणात नफा कमावणाऱ्या लोकांवर लक्ष ठेवून आहे. ट्रेडिंग करणारी लोकं आपले वास्तविक उत्पन्न लपवून ठेवत असल्याचा प्राप्तिकर विभागाला संशय आहे. क्रिप्टोकरन्सी एक्स्चेंजला प्राप्तिकर सूचनेमध्ये ट्रेडिंग करणाऱ्यांचा सर्व तपशील मागितला गेला आहे. आयटी विभागाने कॉईनच्या व्यवहारांची संपूर्ण रेकॉर्ड्स मागितले आहेत. IT विभाग क्रिप्टोकरन्सी ट्रेडिंगमध्ये नफा कमविणाऱ्यांवर लक्ष ठेवून आहे. विभागाला कमाई करुन टॅक्स चुकवण्याची शक्यता आहे. Bitcoin सह अनेक क्रिप्टो गेल्या वर्षभरापासून तेजीत आहे. WazirX, CoinDCX, Zebpay, UnoCoin हे टॉप क्रिप्टोकरन्सी एक्सचेंज आहेत. आयटी विभागाने त्यांना नोटीस देखील पाठविली आहे.
प्राप्तिकर विभागास माहिती द्यावी
आर्थिक वर्ष 2021-22 कर भरण्याचा हंगाम सुरू होताच, देशातील कित्येक क्रिप्टो गुंतवणूकदार क्रिप्टो-डिजिटल ट्रेडिंग आणि त्यांच्या मागील आर्थिक वर्षातील गुंतवणूकीवरील कमाईच्या कराच्या परिणामाबद्दल चिंता करू शकतात. क्रिप्टो व्यवहारातून मिळणाऱ्या नफ्यावर कराच्या परिणामाबाबत प्राप्तिकर विभागाने अद्याप कोणतेही स्पष्टीकरण दिलेले नाही. क्लीअरचे संस्थापक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी आर्किट गुप्ता यांच्या मते, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) अद्याप क्रिप्टोकरन्सींना कायदेशीर मान्यता दिली नसली तरी त्याचे नफ्यावर प्राप्तिकर भरायचे टाळणे योग्य नाही.
क्रिप्टो व्यवहारांवर टॅक्स कसा भरायचा?
सामान्य प्राप्तिकरानुसार, या व्यवहारांचे स्वरूप आणि गुंतवणूकदाराच्या हेतूवर अवलंबून क्रिप्टो-व्यवहारावरील नफा व्यवसाय उत्पन्न किंवा भांडवली नफा म्हणून करपात्र होईल, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. “क्रिप्टो व्यवहारांमधून मिळणाऱ्या नफ्यावर ‘व्यवसाय उत्पन्न’ म्हणून टॅक्स आकारला जाईल. जर व्यापार वारंवार होत असेल आणि खंड जास्त असेल तर त्यावर ‘कॅपिटल गेन’ म्हणून टॅक्स आकारला जाईल. तज्ञांच्या मते यासाठी प्रत्येक करदात्याने त्याचा आढावा घेतला पाहिजे आणि करदात्यांनी तज्ञाची मदत घेतली पाहिजे.
भारत स्वतःचे डिजिटल चलन बाजारात आणणार आहे
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे (RBI) उपराज्यपाल टी. रविशंकर यांनी गुरुवारी सांगितले की,”RBI टप्प्याटप्प्याने स्वतःचे डिजिटल चलन राबविण्याच्या धोरणावर काम करीत आहे. तसेच घाऊक आणि प्रायोगिक तत्वावर हे प्रायोगिक तत्वावर सादर करण्याच्या विचारात आहे.