नवी दिल्ली । अफगाणिस्तानमध्ये तालिबान्यांनी ताबा मिळ्वल्यानंतर, आता अफगाणिस्तानबरोबरच्या वर्षानुवर्षांपासूनच्या भारताच्या व्यापारी संबंधांवर मोठा परिणाम होणार आहे.
भारत-अफगाणिस्तान दरम्यान दरवर्षी सुमारे 10,000 कोटी रुपयांचा व्यवसाय होतो. एकट्या दिल्लीचा अफगाणिस्तानसोबत सुमारे एक हजार कोटी रुपयांचा वार्षिक व्यापार होतो. अफगाणिस्तानात आता तालिबान्यांची सत्ता आल्यानंतर व्यापाऱ्यांनी चिंता व्यक्त केली आहे की, या सक्तीच्या सत्ता हस्तांतरणानंतर त्यांचे पेमेंट अडकण्याची सर्व शक्यता आहे.
भारत आणि अफगाणिस्तानचे शतकानुशतके व्यापारी संबंध आहेत. पण तालिबानने अफगाणिस्तानच्या सत्तेवर कब्जा केल्याने भारताच्या अफगाणिस्तानशी असलेल्या व्यापारी संबंधांवर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
व्यापारी संघटना चेंबर ऑफ ट्रेड अँड इंडस्ट्री (CTI) नुसार, गेल्या आर्थिक वर्ष 2020-2021 मध्ये भारत आणि अफगाणिस्तान दरम्यान सुमारे 10,000 कोटी रुपयांचा व्यापार झाला होता. जर आपण भारतातील निर्यातीबद्दल बोललो तर 2020-21 मध्ये , अफगाणिस्तानला सुमारे रुपये मिळतील. भारताने 6,000 कोटी रुपयांची निर्यात केली होती तर अफगाणिस्तानातून सुमारे 3,800 कोटी रुपयांची उत्पादने भारतात आयात केली होती. भारत ही दक्षिण आशियातील अफगाण उत्पादनांची सर्वात मोठी बाजारपेठ आहे.
अफगाणिस्तान मधून भारतात प्रामुख्याने सुका मेवा आणि फळांची निर्यात होते. ज्यामध्ये मनुका, अक्रोड, बदाम, अंजीर, पिस्ता, सुक्या जर्दाळू हे अफगाणिस्तानातून खरेदी केले जातात. तसेच डाळिंब, सफरचंद, चेरी, कॅंटलूप आणि हिंग, जिरे यासारखे मसाले तसेच केशर देखील अफगाणिस्तानातून आयात केले जाते.
अफगाणिस्तानातून जर्दाळू आणि औषधी वनस्पती देखील आयात केल्या जातात. जर आपण भारतातून निर्यातीबद्दल बोललो तर भारत प्रामुख्याने अफगाणिस्तानला चहा, कॉफी, कापूस, मिरपूड इत्यादी निर्यात करतो.
जर आपण दिल्लीबद्दल बोललो तर दिल्लीतून दरवर्षी सुमारे 1000 कोटी रुपयांचा अफगाणिस्तानसोबत व्यापार होतो. यामध्ये कपडे, औषधे, वैद्यकीय उपकरणे, ऑटो पार्ट्स इत्यादी दिल्लीहून अफगाणिस्तानला जातात. विशेषत: चांदणी चौकातील कापड बाजारातून लेडीज सूट आणि कॉटनचे कुर्ते काबूल आणि कंदहारला जातात.
CTI चे अध्यक्ष ब्रिजेश गोयल आणि अध्यक्ष सुभाष खंडेलवाल म्हणाले की,” सध्याच्या परिस्थितीत भारत आणि अफगाणिस्तान यांच्यातील द्विपक्षीय व्यापारावर वाईट परिणाम होईल कारण या परिस्थितीत भविष्य अनिश्चित आहे. लोकांच्या शिपमेंटस अडकल्या आहेत आणि मोठ्या प्रमाणावर लोकांचे पेमेंट्स अडकू शकतात. यासाठी भारत सरकारने तातडीने दखल घेऊन काहीतरी मार्ग काढावा.