नवी दिल्ली । भारतीय रेल्वेने पश्चिम मध्य रेल्वेच्या बिना येथे सोलर प्लांट सिस्टीम उभारली आहे. भारतीय रेल्वेच्या या पहिल्या सोलर पॉवर प्लांटचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते थेट भारतीय रेल्वेच्या ट्रॅक्शन सिस्टीमला वीज पुरवठा करेल. या संयंत्रातून वर्षाला 1.8 मिलियन युनिट वीजनिर्मिती होणार आहे. अंदाजानुसार, यामुळे रेल्वेला दरवर्षी सुमारे 1.37 कोटी रुपयांची बचत होईल.
भारतीय रेल्वेने हाती घेतलेला हा जगातील अशा प्रकारचा पहिलाच प्रकल्प आहे, ज्यामध्ये डायरेक्ट करंट (DC) सिंगल फेज अल्टरनेटिंग करंट (AC) मध्ये कन्व्हर्ट करण्याचा एक अभिनव दृष्टीकोन थेट रेल्वेच्या ओव्हरहेड ट्रॅक्शन सिस्टीमला पुरवण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करणे समाविष्ट आहे. बीना ट्रॅक्शन सब स्टेशन (TSS) जवळ सोलर प्लांट सिस्टीम स्थापित करण्यात आला आहे. भारत हेवी इलेक्ट्रिकल्स लिमिटेड (BHEL) ने हा सोलर फोटोव्होल्टेइक प्लांट यशस्वीरित्या कार्यान्वित केला आहे.
खरेतर, हा सोलर प्लांट सिस्टीम उभारण्याचे पाऊल भारतीय रेल्वेने तेव्हा उचलले जेव्हा त्यांनी रिन्यूएबल एनर्जी (RE) प्रकल्पांसाठी आपल्या मोकळ्या जमिनीचा वापर करण्याचे ठरवले जेणेकरुन त्यांच्या उर्जेच्या गरजांसाठी स्वयंपूर्ण होण्यासाठी आणि रेल्वे स्थानकांना सोलराइज करता येईल. या अंतर्गत, रेल्वे मंत्रालयाने आपल्या मोकळ्या जागेवर मोठ्या प्रमाणावर सोलर प्लांट सिस्टीम उभारण्याचा निर्णय घेतला. सौर ऊर्जेचा वापर ‘नेट झिरो’ कार्बन उत्सर्जन रेल्वेमध्ये रूपांतरित करण्याच्या भारतीय रेल्वेच्या मोहिमेला गती देईल.
या अंतर्गत, भारतीय रेल्वेची सध्याच्या ऊर्जेची मागणी चालू असलेल्या सोलर प्लांटद्वारे पूर्ण केली जाईल, ज्यामुळे ती ऊर्जा स्वयंपूर्ण होणारी पहिली वाहतूक संस्था बनली आहे. यामुळे भारतीय रेल्वे हरित होण्यासोबतच ‘आत्मनिर्भर’ होण्यास मदत होईल. यापूर्वी, भारतीय रेल्वेच्या अनेक स्थानकांवर आणि इमारतींवर सुमारे 100 मेगावॅटची रूफटॉप सोलर सिस्टीम कार्यान्वित करण्यात आली आहे.