नवी दिल्ली । यावर्षी 23 ऑक्टोबर हा दिवस खास असेल. कारण 1 वर्षाच्या आत दुसऱ्यांदा भारत आणि पाकिस्तान आयसीसी टी-20 विश्वचषकात आमनेसामने येणार आहेत. हा सामना मेलबर्नमध्ये खेळला जाणार असून दोन्ही संघांसाठी हा T20 विश्वचषकातील पहिलाच सामना असेल. गेल्या काही वर्षात दोन्ही देशांमधील बिघडलेल्या संबंधांमुळे क्रिकेटवरही परिणाम झाला असून 2013 नंतर एकही द्विपक्षीय मालिका झालेली नाही. दोन्ही देश फक्त आयसीसी स्पर्धांमध्येच एकमेकांसमोर येतात. भारत-पाकिस्तानमधील लोकांना क्रिकेट हे उत्कटतेच्या प्रमाणात हवे आहे, हे कुणापासून लपून राहिलेले नाही. या उत्कटतेचे भांडवल करण्यात आयसीसीही मागे नाही. म्हणूनच आयसीसीने आपल्या स्पर्धेच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातच भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात किमान एक सामना ठेवला आहे.
असे का घडते ते समजून घेऊयात ? यामागे पैशांव्यतिरिक्त आणखी कोणती कारणे आहेत? हे सांगण्यापूर्वी T20 वर्ल्ड 2022 चषक स्पर्धेत भारत आणि पाकिस्तान कधी, कुठे आणि कोणत्या टप्प्यात भिडतील हे जाणून घेउयात.
T20 विश्वचषकाच्या सुपर-12 फेरीत भारत आणि पाकिस्तान यांना थेट स्थान मिळाले आहे. मुख्य फेरीच्या पहिल्याच आठवड्याच्या शेवटी दोन्ही संघ आमनेसामने येतील. हा सामना 23 ऑक्टोबर (रविवार) रोजी मेलबर्नच्या ऐतिहासिक मैदानावर होणार आहे. हा सामना पाहण्यासाठी जवळपास 90 हजार प्रेक्षक स्टेडियममध्ये पोहोचू शकतील. गेल्या वर्षी UAE मध्ये झालेल्या T20 विश्वचषकानंतर दोन्ही संघ पहिल्यांदाच भिडणार आहेत. गतवर्षी विश्वचषकात (ODI आणि T20) पाकिस्तानने भारताला प्रथमच पराभूत केले होते.
आयसीसी स्पर्धांमध्ये गट कसे ठरवले जातात?
बहुधा, भारत आणि पाकिस्तानला एकाच पूलमध्ये ठेवल्यानंतर, गट सीडिंग आणि सांघिक क्रमवारीच्या आधारावर ठरवले जातात.
आयसीसी स्पर्धेत भारत-पाकिस्तान सामना का?
या सामन्यात स्टेडियममधील प्रेक्षक येण्याची गॅरेंटी असते, असे साधे उत्तर आहे. एवढेच नाही तर या हायव्होल्टेज स्पर्धेचे टेलीविजन व्यूअरशिपही भरपूर आहे. याशिवाय सामन्याबाबतचा गडबड आणि गोंगाट वेगळाच. जागतिक क्रिकेटमधील सर्वात या दोन मोठ्या प्रतिस्पर्ध्याचा फायदा न घेणे मूर्खपणाचे ठरेल यावर आयसीसी सातत्याने भर देत आहे. दोन्ही संघ वेगवेगळ्या पूलमध्ये ठेवल्यास भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात सामना होईलच याची शाश्वती नाही. त्यामुळे त्यांना एकाच पूलमध्ये ठेवण्यात आले आहे. सीमेच्या दोन्ही बाजूचे क्रिकेट चाहते या सामन्याची आतुरतेने वाट पाहत आहेत. या कारणास्तव, भारत आणि पाकिस्तान गेल्या काही वर्षांपासून आयसीसी स्पर्धांच्या ग्रुप स्टेजमध्ये स्पर्धा करत आहेत.
भारत-पाकिस्तान सामन्याला विक्रमी प्रेक्षकसंख्या मिळते
ब्रॉडकास्ट ऑडियंस रिसर्च कौन्सिल ऑफ इंडिया (BARC) च्या मते, 2021 T20 विश्वचषकातील भारत-पाकिस्तान सामना केवळ टेलिव्हिजनवर 16.7 कोटी प्रेक्षकांनी पाहिला होता. ICC नुसार, 2019 ODI विश्वचषकातील भारत-पाकिस्तान सामना जगभरातील 27.3 कोटी आणि केवळ डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर 5 कोटी दर्शकांनी पाहिला.
भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात जवळपास दशकभरात कोणतीही द्विपक्षीय मालिका झालेली नाही. याचे साधे कारण म्हणजे दोन्ही देशांमधील ताणलेले संबंध. टीम इंडियाला पाकिस्तानसोबत द्विपक्षीय मालिका खेळायची असेल, तर त्यासाठी बीसीसीआयला सरकारकडून परवानगी घेणे आवश्यक आहे. मात्र यावर सरकारची भूमिका स्पष्ट आहे. जोपर्यंत पाकिस्तान भारतीय भूमीवर दहशत पसरवणे थांबवत नाही. तोपर्यंत दोन्ही देशांमधील क्रिकेट पुन्हा सुरू होणे शक्य नाही. याच कारणामुळे 2008 पासून पाकिस्तान आयपीएलमध्ये खेळू शकलेला नाही. दोन्ही देशांना आयसीसी स्पर्धांमध्ये खेळण्याची परवानगी देणे ही सरकारची सक्ती आहे. कारण तसे न केल्यास खेळात राजकीय प्रभाव आणण्यासाठी दोन्ही देशांच्या क्रिकेट संघांवर बंदी घातली जाऊ शकते.
दोन्ही बोर्डांवर द्विपक्षीय मालिका न झाल्याचा काय परिणाम झाला?
बीसीसीआय हे जगातील सर्वात श्रीमंत क्रिकेट बोर्ड आहे. अशा परिस्थितीत भारत पाकिस्तानशी खेळला नाही तरी त्याचा भारतीय क्रिकेट बोर्डाच्या आर्थिक स्थितीवर फारसा परिणाम होत नाही. कारण टीम इंडिया इतर देशांसोबत द्विपक्षीय मालिका खेळत आहे आणि यातून बोर्डाला भरपूर कमाईही होते. त्याचबरोबर आयपीएलद्वारेही तिजोरी भरण्याचे काम झाले आहे. मात्र पाकिस्तान क्रिकेट बोर्ड इतके भाग्यवान नाही. कारण दहशतवादामुळे पीसीबीला आपल्या घरच्या मालिका इतर देशांमध्ये खेळाव्या लागल्या आहेत. मात्र, आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट हळूहळू देशात परतत आहे. मात्र पाकिस्तानने भारताविरुद्ध खेळणे यापेक्षा आर्थिक आणि मानसिकदृष्ट्या इतर कोणतीही मालिका महत्त्वाची नाही.
त्यामुळेच पीसीबी हे प्रकरण वेगवेगळ्या प्लॅटफॉर्मवर मांडण्याचा प्रयत्न करत आहे. जेणेकरुन भारताला कोणत्या ना कोणत्या प्रकारे द्विपक्षीय मालिका खेळायला भाग पाडता येईल. मात्र आजपर्यंत त्यांना यश मिळालेले नाही.