नवी दिल्ली । अफगाणिस्तानमधील परिस्थिती आता बदलली आहे. काबूलवर तालिबानचे राज्य आहे आणि भारतासह सर्व देश आपल्या लोकांना सुरक्षित बाहेर काढण्यात व्यस्त आहेत. अशा परिस्थितीत, आता भारताची पुढील रणनीती काय असेल, याबद्दल माजी राजनायक आणि अफगाणिस्तान प्रकरणातील तज्ज्ञ अनिल त्रिगुण्यत म्हणाले की,” भारत सरकार अजूनही वेट अँड वॉचच्या भूमिकेत आहे. भारताने नेहमीच अफगाणिस्तानला मदत केली आहे. काबूलसोबत भारताचे सांस्कृतिक संबंध आहेत. अफगाणिस्तान भारताचा ऐतिहासिक पार्टनर आहे. त्याचबरोबर केंद्र सरकारने अफगाणिस्तानच्या विकासासाठी जे शक्य आहे ते केले जाईल असे म्हटले आहे.”
अनिल त्रिगुण्यत म्हणाले की,”भारत सुरक्षा परिषदेचे अध्यक्ष आहे, तेथेही भारताची भूमिका असेल, पण आता वेट अँड वॉच अशी परिस्थिती आहे.” भारत म्हणतो की,” सर्वसमावेशक सरकार असावे, म्हणजेच जे मुख्य भागीदार असतील, त्या लोकांनी सरकारमध्ये सामील व्हावे.” ते म्हणाले की,” भारताची मुख्य चिंता ही आहे की पाकिस्तानच्या माध्यमातून भारतात दहशतवाद तर वाढणार नाही.”
‘भारताचे तालिबानशी वैर नाही’
ते म्हणाले की,”तालिबानची भारताशी कोणतीही लढाई नाही किंवा भारताचा तालिबानशी थेट लढा नाही. भारताने आत्तापर्यंतच्या निवेदनात तालिबानचे नावही घेतलेले नाही. भारताने सर्व भागीदारांशी चर्चा केली आहे. तालिबानवर आरोपही केलेले नाहीत. पाकिस्तान, चीन आणि रशिया आधीच तालिबानच्या संपर्कात आहेत. अफगाणिस्तानच्या खनिज संपत्तीवर चीनची नजर आहे.
‘पूर्वीच्या आणि आताच्या तालिबानमध्ये फरक आहे’
माजी राजनायक म्हणाले कि, “तालिबानचे म्हणणे आहे की, ते त्यांच्या मातीतून दहशतवाद वाढू देणार नाहीत. त्याच वेळी, तालिबानच्या देशांतर्गत धोरणाबद्दल, काय होईल हे सर्वांना माहितच आहे. शरिया लागू करेल, मात्र 20 वर्षांपूर्वीचा तालिबान आणि आताच तालिबान यात खूप फरक आहे. तालिबानचे लोकही खूप हुशार झाले आहेत, त्यामुळे त्यांचे प्रवक्तेही भारताच्या माध्यमांशी बोलत आहेत. तालिबानला आंतरराष्ट्रीय समुदायाचा भाग राहायचे आहे आणि तालिबानला आंतरराष्ट्रीय मदतीची गरज आहे. ”
ते म्हणाले, “तालिबान ही वस्तुस्थिती आहे हे भारताला मान्य करावे लागेल. त्यांच्याशी संबंध कसे बांधायचे हे सरकारला बघावे लागेल. लगेच मैत्रीपूर्ण वागणूक मिळण्याची शक्यता नाही. हे पाहावे लागेल की, तालिबान आपल्या अंतर्गत समस्यांमध्ये हस्तक्षेप तर करत नाहीत आणि भारतात सक्रिय असलेल्या दहशतवादी संघटनांना हवा तर देत नाही.”
‘तालिबानने भारताच्या गुंतवणुकीवर हल्ला केला नाही’
अनिल त्रिगुण्यत म्हणाले की,”तालिबानने नेहमीच भारताच्या सहकार्याचे कौतुक केले आहे. तालिबानने कधीच असे म्हटले नाही की, आम्हाला भारताची गुंतवणूक नको आहे आणि या सर्व वर्षांच्या लढाईत तालिबानने भारताच्या 400 टक्के गुंतवणुकीवर थेट हल्ला केला नाही. वास्तविक भारताला धोका पाकिस्तानच्या दहशतवादी संघटनांकडून आहे. तालिबान्यांनी कधीही भारतीय हितसंबंधांना लक्ष्य केलेले नाही.”
‘पाकिस्तानवरील विश्वास अमेरिकेला बुडवला आहे’
अफगाणिस्तानात अमेरिकेच्या अपयशाबद्दल बोलताना ते म्हणाले की “जो बिडेन प्रशासन पूर्णपणे बरोबर आहे की, संपूर्ण आयुष्य ते अफगाणिस्तानात राहू शकत नाही. अमेरिका दहशतवादाचा मुकाबला करण्यासाठी अफगाणिस्तानात आली, राष्ट्र उभारण्यासाठी नाही. तरीही अमेरिकेची रणनीती पूर्णपणे चुकीची आहे. हे अमेरिकन गुप्तचरांचे अपयश होते आणि ही चिंतेची बाब आहे. मला वाटते की, अमेरिका पाकिस्तानच्या गुप्त माहिती वर जास्त अवलंबून होती. पाकिस्तानवरील विश्वास अमेरिकेला चांगलाच महागात पडला”