हॅलो महाराष्ट्र ऑनलाईन । आपल्याकडे असलेल्या नोटांबाबत अनेकदा आपल्या मनात शंका येते ती खोटी तर नसेल ना… RBI कडून वेळोवेळी खऱ्या आणि बनावट नोटांमधील फरक ओळखण्यासाठीची माहिती शेअर केली जात असते. मात्र तरीही असे काही प्रश्न आहेत, जे आपल्या मनात घर करून राहतात. जसे कि, आपल्याकडे असलेल्या 500 रुपयांच्या दोन नोटांचा एकच सीरियल नंबर असेल तर. अशा स्थितीत काय करता येईल??? चला तर मग याबाबत RBI चे नियम जाणून घेऊयात…
हे लक्षात घ्या कि, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाकडून देशभरात चलन जारी केले जाते. कायद्याच्या कलम 22 नुसार, भारतामध्ये फक्त रिझर्व्ह बँकेलाच नोटा जारी करण्याचा अधिकार आहे. त्याचप्रमाणे कलम 25 असे स्पष्ट सांगण्यात आले आहे की, नोटांचे डिझाईन, फॉर्म आणि सामग्री हे RBI च्या केंद्रीय मंडळाच्या शिफारशींचा विचार केल्यानंतरच केंद्र सरकारच्या मान्यतेच्या अधीन असेल.
तर मग आता मूळ प्रश्न असा पडतो आहे की, जर कोणत्याही दोन नोटांचा सीरियल नंबर एकसारखाच असेल तर त्या वैध मानल्या जातील का??? या संदर्भात, RBI सांगते की होय, दोन किंवा जास्त नोटांवर एकसारखाच सीरियल नंबर असण्याची शक्यता आहे, मात्र एकतर त्यांचे इनसेट लेटर वेगवेगळे असतील किंवा छपाईचे वर्ष वेगवेगळे असतील किंवा त्यावर भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या दोन वेगवेगळ्या गव्हर्नरची स्वाक्षरी असेल. यामध्ये इनसेट लेटर म्हणजे नोटेच्या नंबर पॅनलवर छापलेले अक्षर आहे. त्याच प्रमाणे नोटांवर कोणतेही इनसेट लेटर नसू शकतील.
इथे हे जाणून घ्या कि, ऑगस्ट 2006 पर्यंत जारी केलेल्या बँकेच्या नोटांना रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया कडून नंबर दिला जात असे. यातील प्रत्येक नोटांना नंबर किंवा अक्षरे/रों ने सुरू होणारा एक सीरियल नंबर देण्यात येत होता. या नोटा 100 नगांच्या पॅकेटच्या स्वरूपात जारी केल्या जातात. समजा एखादी नोट पेमेंट करण्याच्या स्थितीत नसेल तर ती कोणत्याही बँकेच्या शाखेत जाऊन बदलता येईल. तसेच ज्या बॅंकेकडे आपण नोट देत आहोत ती बँक अशा नोटा रिझर्व्ह बँकेकडे पाठवतात जिथे त्या नष्ट केल्या जातात.
त्याचप्रमाणे चलनातून काढून घेतलेल्या नोटा भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या इश्यू ऑफिसमध्ये देखील स्वीकारल्या जातात. RBI, इतर गोष्टींबरोबरच या नोटांची पडताळणी करते आणि सर्व प्रकारच्या चाचण्यांनंतर सर्व अयोग्य नोटा वेगळ्या करून त्यांना नष्ट करण्याच्या श्रेणीत टाकते.
अधिक माहितीसाठी ‘या’ वेबसाईटला भेट द्या : https://m.rbi.org.in/scripts/FAQView.aspx?Id=136
हे पण वाचा :
Surya Nutan Solar Stove : महागड्या गॅसपासून मिळवा सुटका, घरी आणा सौरऊर्जेवर चालणारा ‘हा’ स्टोव्ह
Bank of Baroda च्या ग्राहकांना मोठा धक्का !!! आता कर्ज घेण्यासाठी मोजावे लागणार जास्त पैसे
FD Rates : ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ‘ही’ बँक देतेय 8% व्याजदर
बँकेच्या खात्याशी संबंधित नियमांत बदल, RBI म्हंटले कि…
Doorstep Banking म्हणजे काय ??? त्याचा फायदा कोणाकोणाला मिळेल ते जाणून घ्या