नवी दिल्ली । पेट्रोल आणि डिझेलच्या किंमतीत विक्रमी वाढ झाल्यामुळे केवळ कार-बाईक चालविणेच महाग झालेले नाही तर आता कोरोना कालावधीत आधीच संकटात सापडलेल्या देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम होऊ लागला आहे. वाहतुकीच्या किंमतीत वाढ झाल्याने जवळजवळ प्रत्येक वस्तूंच्या किंमती वाढू लागल्या आहेत, त्यामुळे महागाई काही सर्वसामान्यांची पाठ सोडण्यास तयार नाही. या विशेष अहवालात, पेट्रोल आणि डिझेलच्या किंमती वाढल्यामुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर आणि सर्वसामान्यांवर काय परिणाम होतो आहे ते जाणून घ्या.
सोमवारी दिल्लीत पेट्रोलची किंमत प्रति लिटर 99.86 रुपये तर डिझेलची किंमत 89.36 रुपये झाली आहे. मुंबईत तीच किंमत अनुक्रमे 105.92 आणि 96.91 वर पोहोचली आहे. देशातील सर्वात मोठी तेल कंपनी इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशनच्या (Indian Oil corporation) आकडेवारीनुसार मुंबईतील पेट्रोलच्या दरात गेल्या तीन वर्षांत 25 टक्क्यांहून अधिक वाढ झाली आहे. या काळात डिझेलच्या किंमतीत सुमारे 33 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. पेट्रोल आणि डिझेलच्या वाढत्या किंमतींचा थेट परिणाम महागाईवर (inflation) परिणाम होत आहे. दुसरीकडे अन्य वस्तूंच्या (commodities) किंमतींमध्येही वाढीचा कल आहे. एवढेच नव्हे तर छोट्या पण अत्यावश्यक वस्तूंच्या किंमती वाढल्या आहेत. अलीकडेच अमूलनेही आपल्या दूध उत्पादनांच्या किंमती वाढवण्याची घोषणा केली आहे. त्याचप्रमाणे साबण, तेल, ग्लास, टूथपेस्ट, किचन एम्पलायंसेस, घरगुती उपकरणे या सर्व वस्तूंच्या किंमती वाढल्या आहेत.
वाहतुकीच्या खर्चामध्ये सुमारे 30 ते 35 टक्के वाढ झाली आहे
ऑल इंडिया ट्रान्सपोर्ट वेल्फेअर असोसिएशनचे अध्यक्ष प्रदीप सिंघल म्हणतात की,” डिझेलच्या किंमतीत वाढ झाल्यामुळे वाहतुकीचा खर्च देखील वाढला आहे. इतकेच नव्हे तर लॉकडाऊनपासून डिझेलचे दर पाहिले तर ते सरासरी 25 टक्क्यांनी वाढले आहे. इतकेच नव्हे तर सॅनिटायझेशन, टोल, इन्शुरन्स आणि मेंटेनन्स कॉस्ट देखील वाढली आहे. एकूणच वाहतुकीच्या किंमतीत 30 ते 35 टक्के वाढ झाली आहे. कोरोना साथीमुळे, मागणी कमी झाली, म्हणून भाडे जास्त वाढवणे शक्य नाही. तरीही, भाड्याचे दर 15 ते 20 टक्क्यांनी वाढविणे आवश्यक आहे. ऑल इंडिया मोटर ट्रान्सपोर्ट कॉंग्रेसचे (AIMTC) अध्यक्ष कुलतरणसिंग अटवाल म्हणाले की,”पेट्रोल आणि डिझेलच्या जास्त किंमतींमुळे छोटे ट्रांसपोर्ट ऑपरेटर्स आणि त्यांच्याशी संबंधित लोकांचे जीवनमान प्रभावित झाले आहे. सरकारने इंधनाचे दर कमी न केल्यास ते या आठवड्यात देशभर आंदोलन करतील. गरज भासल्यास संप करण्याचीही योजना आहे.”
20 ते 25 टक्क्यांनी भाडे वाढवण्याचा निर्णय
सुमारे 90 लाख ट्रक मालकांची संघटना ऑल इंडिया मोटर ट्रान्सपोर्ट कॉंग्रेस (AIMTC) चे प्रवक्ते नवीनकुमार गुप्ता म्हणतात की,”गेल्या काही वर्षांपासून डिझेलचे दर सतत वाढतच आहेत, परंतु मागणीअभावी भाड्याचे दर 2012 प्रमाणेच वाढत्या किंमतीचा विचार करता वाहतूकदार आता भाड्याने वाढविण्यावर विचार करीत आहेत.” AIMTC पश्चिम विभागाचे अध्यक्ष विजय कालरा म्हणाले की,”आम्ही भाडे 20 ते 25 टक्क्यांनी वाढवायचे असा निर्णय घेतला आहे. याविषयी औपचारिक निर्णय या आठवड्यात घेण्यात येईल. जर वाहतूक महाग झाली तर त्याचा भाजीपाला आणि किराणा उत्पादनासह सर्व प्रकारच्या उत्पादनांवर परिणाम होईल.”
देशावर परिणाम : वाढती वित्तीय तूट
भारत हा जगातला तिसरा मोठा तेल आयात करणारा देश आहे. आपले बहुतेक तेल सौदी अरेबिया आणि इराकमधून आयात केले जाते. तेलाची इतका मोठा आयातदार असल्याने परकीय चलन साठ्याचा अतिरिक्त भार भारतावर आहे. RBI च्या अहवालात असे म्हटले आहे की,” कच्च्या तेलाच्या किंमतीत प्रति बॅरल 10 डॉलर वाढ केल्याने भारत सरकारची तूट 12.5 अब्ज डॉलर्सने वाढली आहे. पेट्रोलियम पदार्थांच्या आयातीवर भारत 100 अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त खर्च करतो. सध्या, कच्च्या तेलाचे वाढते भाव प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष अशा प्रकारे देशाच्या अर्थव्यवस्थेतील महागाईचे कारण बनतात. गेल्या काही वर्षांत पेट्रोलियम पदार्थांच्या किंमतींमध्ये ऐतिहासिक वाढ झाली आहे.
किंमतीत वाढ होण्याचे कारण म्हणजे सरकारने टॅक्समध्ये प्रचंड वाढ केली
गेल्या सात वर्षात केंद्र सरकारच्या पेट्रोलवरील टॅक्स तीनपट वाढला आहे. या काळात केंद्र सरकारने डिझेलवरील टॅक्स सुमारे सातपट केला आहे. यामुळे पेट्रोल आणि डिझेलचे दर विक्रमी उच्चांकावर पोहोचले आहेत. देशाच्या अनेक भागात पेट्रोलची किंमत प्रतिलिटर 100 रुपयांच्या पुढे गेली आहे.
जागतिक मागणी वाढण्याचे हेच कारण आहे
इंटरनॅशनल एनर्जी एजन्सीचा असा अंदाज आहे की, जागतिक पातळीवरील क्रूडची मागणी पूर्व-साथीच्या पातळीवर परत येऊ शकते. अमेरिकेत लॉकडाऊन शिथिल झाल्यामुळे जास्त वाहनांच्या वाहतुकीमुळे आणि वाढत्या वाहतुकीमुळे तेलाची मागणी वाढत आहे. तर, उत्तर कॅनडा आणि उत्तर समुद्रातील मेंटेनन्सचा हंगाम आहे. त्याशिवाय तेल बाजारात संतुलन राखण्याबाबत OPEC कम्प्लायंस, तेहरानच्या अणुकरारात सामील झाल्याबद्दल अमेरिकेशी बोलणी ओढून घेतल्याने इराणमधून लवकरच अतिरिक्त पुरवठा बाजारात येण्याची शक्यता ढगाळली आहे.
राज्यातील सर्व महत्वाच्या ब्रेकिंग बातम्या थेट मोबाईलवर मिळवण्यासाठी आमचा WhatsApp ग्रुप Join करा