नवी दिल्ली । Bitcoin, Dogecoin सारख्या व्हर्चुअल करन्सीमधील प्रचंड फायद्यांमुळे अनेक लोकं त्याकडे आकर्षित होत आहेत. मात्र एक छोटीशी चूक तुम्हाला काळ्या पैशाच्या कायद्याच्या कचाट्यात टाकू शकते.
इंडिया क्रिप्टो इंडस्ट्रीच्या आकडेवारीनुसार, सुमारे 15 कोटी गुंतवणूकदारांनी व्हर्च्युअल करन्सीमध्ये 15,000 कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली आहे. यानंतरही आयकर विभागाने अशा गुंतवणूकदारांसाठी कर भरणा आणि ITR भरण्याशी संबंधित नियम निश्चित केलेले नाहीत. म्हणूनच अनेक लोकं असे गृहीत धरत आहेत की क्रिप्टोवर टॅक्स लावला जाणार नाही. मात्र या प्रकरणी तज्ञ म्हणतात की,” गुंतवणूकदारांनी तज्ञांच्या सल्ल्यानुसार क्रिप्टोवर टॅक्स आणि ITR सादर करावा.” सीए हरिगोपाल पाटीदार स्पष्ट करतात की,”क्रिप्टोबाबत कोणताही खास नियम नाही, परंतु सध्याच्या नियमांनुसार कोणत्याही प्रकारची गुंतवणूक ही करपात्र होते. म्हणून, आपण आपल्या ITR मध्ये क्रिप्टोकरन्सीचा उल्लेख करणे आवश्यक आहे. यामुळे तुम्ही कायदेशीर अडचणीत येणार नाही.”
क्रिप्टोला परदेशी मालमत्ता लिस्टमध्ये प्रदर्शित करण्याचा उत्तम पर्याय
जर तुम्ही क्रिप्टोकरन्सीच्या व्यवसायात गुंतलेले असाल किंवा त्यात गुंतवणूक केली असेल तर तुम्ही टॅक्स अधिकाऱ्यांच्या नजरेत येऊ शकाल. जर तुम्ही क्रिप्टोकरन्सीमध्ये गुंतवणूकीची पूर्तता केली असेल तर ITR मध्ये त्यातून मिळालेल्या रकमेचा उल्लेख करा. या उत्पन्नाची गणना कशी करावी हे समजून घेण्यासाठी तज्ञाची मदत घ्या. टॅक्स देयता किंवा काळा पैसा आणि टॅक्स अधिनियम, 2015 चे कोणतेही दंड आणि भांडणे टाळण्यासाठी परकीय मालमत्ता किंवा क्रिप्टोकरन्सीमध्ये मिळकत वेळापत्रकात गुंतवणूक दाखवणे शहाणपणाचे ठरू शकते. क्रिप्टोकरन्सीमधून उत्पन्न मिळवणाऱ्या लोकांसाठी दोन ITR फॉर्म उपयुक्त आहेत. भांडवली नफा मिळवणाऱ्यांसाठी ITR -2 तर व्यवसाय किंवा व्यवसायातून उत्पन्न मिळवणाऱ्यांनी ITR -3 वापरावे.
शंका यामुळे निर्माण झाल्या
देशातील क्रिप्टोकरन्सी कायदेशीर करण्याच्या विषयावर सरकारने कोणतेही पाऊल उचलले नाही. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) क्रिप्टोकरन्सीला मान्यता न देण्याचे हेच कारण आहे. म्हणून, ITR भरताना क्रिप्टोकरन्सीज भांडवली नफ्याच्या गणनेत समाविष्ट कराव्यात की नाही याबाबत अनिश्चितता कायम आहे. एवढेच नव्हे तर क्रिप्टोकरन्सीमध्ये गुंतवणुकीच्या पूर्ततेवर मिळालेल्या उत्पन्नाचे वर्गीकरण देखील माहित नाही. म्हणजेच, क्रिप्टोकरन्सीस ‘भांडवली नफा’ किंवा ‘व्यवसायातून उत्पन्न’ म्हणून परिभाषित केले पाहिजे की नाही याबद्दल संभ्रम आहे.
तुम्ही ITR मध्ये अशा प्रकारे उल्लेख करू शकता
तज्ञांचे म्हणणे आहे की, आपण गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट, निसर्ग, गुंतवणुकीचा कालावधी, गुंतवणूक आणि विमोचन यासारख्या वर्तमान तत्त्वांकडे पाहिले पाहिजे. जर तुम्ही क्रिप्टोकरन्सीमध्ये नियमित ट्रेड करत असाल आणि रक्कम देखील मोठी असेल तर ते व्यापारातून मिळणारे उत्पन्न म्हणून वर्गीकृत केले जाऊ शकते. जर तुम्ही गुंतवणुकीच्या हेतूने क्रिप्टोकरन्सीमध्ये पैसे गुंतवले असतील आणि त्यात जास्त ट्रेड केला नसेल तर ते उत्पन्न ‘भांडवली उत्पन्न’ मानले जाऊ शकते.