बीजिंग । गेल्या काही वर्षांत अशी एक कंपनी तयार होते आणि ती इतकी मोठी होते की, जी सरकारच्या मनात भीती निर्माण करते. त्यांना वाटते की जर कंपनी अपयशी ठरली तर व्यापक अर्थव्यवस्थेचे काय होईल. असेच एक उदाहरण आहे चीनची रिअल इस्टेट कंपनी Evergrande, जिला जगातील सर्वात कर्जदार रिअल इस्टेट कंपनी देखील म्हटले जात आहे. चीनद्वारे उपस्थित झालेला मुद्दा अनेक देशांसाठी आर्थिक चिंतेचे कारण बनला आहे. आकडेवारी दर्शवते की, कंपनीवर $ 30 ट्रिलियन पेक्षा जास्त कर्ज आहे, कंपनीचे अनेक प्रकल्प मध्यातच अडकले आहेत आणि अनेक पुरवठादारांनी बांधकाम बंद केले आहे. आता परिस्थिती अशी निर्माण झाली आहे की, कंपनी मालमत्ता विकून आपली थकित बिले भरत आहे. आता कंपनीवर आलेल्या या आर्थिक संकटाचे कारण काय आहे आणि त्याचा जगावर काय परिणाम होईल हे समजून घेऊयात-
Evergrande एवढी मोठी समस्या कशी बनली?
1996 मध्ये स्थापन झाली आणि सुमारे एक दशकापूर्वी व्यवसायाच्या उत्कर्षाच्या दिवसातून जात असताना, कंपनीने बाटलीबंद पाणी विकले. ती चीनच्या सर्वोत्तम फुटबॉल संघांपैकी एक आहे आणि डुक्कर पालनामध्ये गुंतलेली आहे. पुढे विस्तार असा वाढला की, कंपनीने इलेक्ट्रिक कार बनवण्यासही सुरुवात केली. मात्र, आज तीच कंपनी बँकांसाठी सर्वात मोठा धोका बनली आहे.
कंपनीचे संस्थापक, झू जियाइन हे चिनी पीपल्स पॉलिटिकल कॉन्सुलेटिव्ह कॉन्फरन्सचे सदस्य होते. हा राजकीय लोकांचा एक खास गट होता. झू च्या व्यापक संपर्कांमुळे कंपनीमध्ये पैसे गुंतवण्याबद्दल लेनदारांना विश्वास मिळाला. आता वेळ अशी आली आहे की, Evergrande ने परतफेड करण्याच्या क्षमतेपेक्षा जास्त कर्ज घेतले आहे. अलीकडच्या काळात अनेक घर खरेदीदारांनी कंपनीविरोधात खटले दाखल केले आहेत. ज्या अपार्टमेंटसाठी त्यांनी अंशतः पैसे दिले आहेत त्यांचे पूर्ण बांधकाम पूर्ण होण्याची ते वाट पाहत आहेत. आधीच कंपनीला अब्जावधी डॉलर्सची बिले भरावी लागत आहेत.
कंपनी एवढ्या मोठ्या संकटात कशी अडकली ?
Evergrande चीनमध्ये आक्रमकपणे वाढत राहिली आणि चीनच्या सर्वात मोठी कंपनी बनण्याच्या प्रयत्नात 30 हजार कोटी डॉलर्सपेक्षा जास्त कर्ज घेतले. गेल्या वर्षी बीजिंगने मोठ्या स्थावर मालमत्ता कंपन्यांनी घेतलेल्या रकमेवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी नवीन नियम आणले. या नवीन नियमांमुळे कंपनीला पैशांची आवक सुनिश्चित करण्यासाठी मालमत्ता सवलतीत विकावी लागली. आता कंपनीने घेतलेल्या कर्जावर व्याज देण्यासाठी धडपड करत आहे. या अनिश्चिततेमध्ये, कंपनीचे शेअर्स या वर्षी जवळपास 85 टक्के घसरले आहेत. अनेक पतसंस्थांनी त्याचे बॉन्ड्स डाउनग्रेड केले आहेत.
Evergrande च्या घसरणीचा परिणाम कसा होईल ?
कंपनीच्या अडचणींसाठी अनेक महत्वाची कारणे आहेत. पहिले, Evergrande चा प्रकल्प सुरू होण्यापूर्वी अनेकांनी मालमत्ता खरेदी केली होती. अशा परिस्थितीत जर कंपनी बुडाली तर त्यांचे पैसेही बुडतील. डिझाईन कंपन्या आणि सप्लायर्स ज्या Evergrande बरोबर व्यवसाय करतात त्यांनाही मोठ्या नुकसानीचा धोका आहे. या कंपनीच्या घसरणीचा परिणाम चीनच्या अर्थव्यवस्थेवर होईल.
BBC च्या रिपोर्टनुसार, Evergrande डिफॉल्ट झाल्यास बँका आणि इतर कर्ज देणाऱ्या संस्थांना कमी कर्ज वितरीत करण्यास भाग पाडले जाऊ शकते. यामुळे क्रेडिटची कमतरता निर्माण होऊ शकते, जिथे कंपन्यांना कमी दरात फंड मिळवण्यात अडचणी येतील. यामुळे, ज्या कंपन्या रक्कम मिळवू शकत नाहीत, त्या वाढू शकणार नाहीत आणि अनेक जण काम करणे थांबवू शकतात. याचा परिणाम विदेशी गुंतवणूकदारांवरही होऊ शकतो.
दुसऱ्या एका रिपोर्टनुसार, परदेशी गुंतवणूकदारांना भीती वाटते की, जर Evergrande पडले तर त्यांचे सर्व पैसे गमावले जातील. बीजिंगने असे सूचित केले आहे की, यापुढे परदेशी आणि घरगुती बॉण्डहोल्डर्सना यातून मुक्त करण्याची इच्छा नाही. दिवाळखोरीची कारवाई झाल्यास, ते कंपनीच्या मालमत्ता संपादित करणाऱ्या कर्जदारांच्या लिस्टच्या तळाशी असतील.