काबूल । अफगाणिस्तानमध्ये तालिबानने पूर्ण नियंत्रण मिळवले आहे. कंदहारपासून काबूलपर्यंत आता तालिबान लढाऊंनी आपला झेंडा फडकवला आहे. यानंतर जगातील अनेक देशांसमोर राजनैतिक संकट उभे राहिले आहे. या देशांच्या यादीत भारताचाही समावेश आहे. भारताने अफगाणिस्तानात कोट्यवधींची गुंतवणूक केली आहे. अशा परिस्थितीत, तालिबानची सत्ता असेल तर भारताच्या या गुंतवणुकीचे आता काय होईल हा मोठा प्रश्न उपस्थित झाला आहे. मात्र, या दरम्यान तालिबानने भारताबाबत आपली भूमिका स्पष्ट केली आहे. तालिबानने म्हटले आहे की,’भारताने आपले सर्व प्रलंबित प्रकल्प अफगाणिस्तानमध्ये पूर्ण करावे.’
तालिबानचे प्रवक्ते सुहेल शाहीनने पाकिस्तानी न्यूज चॅनेल हम टीव्हीला दिलेल्या मुलाखतीत या गोष्टी सांगितल्या. शाहीन म्हणाले- ‘कोणत्याही देशाला अफगाणिस्तानची माती इतरांच्या विरोधात वापरण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. होय .. भारत आपले अपूर्ण प्रकल्प इथे पूर्ण करू शकतो. त्याने ते पूर्णही केले पाहिजे.
जेव्हा पाकिस्तानी अँकरने विचारले की, भारताने तालिबानला कधीही मान्यता दिलेली नाही. मग पुढे काय होईल? प्रत्युत्तरादाखल तालिबानी प्रवक्ते सुहेल शाहीन म्हणाले- ‘आम्ही कोणत्याही परिस्थितीत अफगाणिस्तानची माती इतरांच्या विरोधात वापरू देणार नाही. हे स्पष्ट धोरण आहे. जर भारताने येथे काम सुरू केले असेल तर ते पूर्ण केले पाहिजे. कारण ते लोकांसाठी आहे.’
भारत-पाकिस्तान वादाचा भाग होऊ इच्छित नसल्याचा तालिबानने पुन्हा एकदा पुनरुच्चार केला. शाहीन म्हणाले- ‘मी येथे 40 वर्षांपासून जिहाद करत आहे. भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील लढाईचा आम्ही भाग होऊ इच्छित नाही. आम्ही स्वातंत्र्यासाठी लढणारी लोकं आहोत. आम्ही अफगाणिस्तानी आहोत.’
भारताने अफगाणिस्तानात 3 अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे
भारताने अफगाणिस्तानात एकूण 3 अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे. ही गुंतवणूक अफगाणिस्तानमधील रस्ते, धरणे, वीज ट्रान्समिशन लाईन्स, सबस्टेशन, शाळा, रुग्णालये बांधण्यासाठी करण्यात आली आहे. दोन्ही देशांमधील द्विपक्षीय व्यापार $ 1 अब्ज पर्यंत होता. 2020 मध्ये, परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर यांनी जिनिव्हा परिषदेत सांगितले होते की,” आज अफगाणिस्तानचा असा कोणताही भाग नाही जिथे भारताचे प्रकल्प नाहीत, भारताचे अफगाणिस्तानमध्ये 400 पेक्षा जास्त प्रकल्प आहेत, जे अफगाणिस्तानच्या सर्व 34 प्रांतांमध्ये चालवले जात आहेत.”
अफगाणिस्तानमध्ये भारताचे हे 5 मोठे प्रकल्प आहेत
भारताने अफगाणिस्तानच्या हेरात प्रांतात सलमा धरण बांधले, ज्याचे उद्घाटन खुद्द पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2016 मध्ये केले. या धरणाला फ्रेंडशिप डॅम म्हणूनही ओळखले जाते. येथे सुमारे 42 मेगावॅट विजेचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर केले जाते.
भारताने अफगाणिस्तानच्या निमरूझ प्रांताची राजधानी झरंज येथे महामार्गाच्या बांधकामात मोठी गुंतवणूक केली होती. इराणच्या चाबहार बांद्राग मार्गे झरंज शहरापर्यंत पोहोचता यावे म्हणून भारताने या उद्देशाने येथे महामार्ग बांधला होता. येथून ते ताजिकिस्तान, उझबेकिस्तान, किर्गिस्तानला जोडते. हा महामार्ग आता तालिबान्यांनी व्यापला आहे.
काबूलमधील अफगाणिस्तानची संसद भारताने बांधली आहे. यासाठी भारताने एकूण 9 कोटी डॉलर्सची गुंतवणूक केली होती. हे 2015 मध्ये उघडण्यात आले आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते त्याचे उद्घाटन झाले.
भारताने अफगाणिस्तानमध्ये ऊर्जा क्षेत्रात मोठी गुंतवणूक केली होती. पूर्व काबूलमधील बागलाण येथे 220 केव्ही डीसी ट्रान्समिशन लाइन तयार करण्यात आली. जेणेकरून राजधानी पुल-ए-खुमारीमध्ये वीज पुरवता येईल. काबूलमध्ये भारताने काबूलमधील इंदिरा गांधी इन्स्टिट्यूट फॉर चाइल्ड हेल्थची पुनर्बांधणी केली. युद्धाच्या वेळी हे केंद्र जीर्ण झाले होते, जे भारताने 1985 मध्ये पुन्हा बांधण्यास मदत केली. याशिवाय, भारताने बल्ख, कंधार, खोश्त, कुनार, निम्रूज, पक्तिया, नुरिस्तान येथे क्लिनिक देखील बांधले होते.