नवी दिल्ली । विचार करा ! आपले खराब झालेले मोबाईल, कॉम्प्युटर, लॅपटॉप, टीव्ही, रिमोट, एलईडीचे काय होत असेल. आपल्यापैकी बहुतेकजण ते कचऱ्यात टाकून विसरतात. मात्र, हा कचरा कोट्यवधी रुपयांच्या कमाईचा स्रोत बनू शकेल. आज आपण E-Waste Management Business बद्दल बोलणार आहोत, जे तुम्हाला जंकद्वारे करोडपती बनवू शकतात.

इंटरनॅशनल फायनान्स कॉर्पोरेशन (IFC) नुसार, देशात दरवर्षी सुमारे 50 लाख टन ई-कचरा (E-Waste) तयार होतो. गॅजेट्स आणि इलेक्ट्रॉनिक प्रॉडक्ट्स च्या वाढत्या वापरामुळे हे प्रमाणही दरवर्षी आश्चर्यकारकरीत्या वाढणार आहे. यामुळे ई-कचऱ्याचा ढीगही मोठ्या प्रमाणात वाढेल आणि तुम्ही या व्यवसायाशी संबंधित असाल तर तुमची कमाईही वाढेल.

खर्च न करता कमवा
जुन्या, निरुपयोगी इलेक्ट्रॉनिक वस्तू आणि इतर अशा वस्तू स्वस्त किंमतीत खरेदी करून आणि रीसायक्लिंग सेंटरमध्ये विकून तुम्ही पैसे कमवू शकता. यासाठी कोणती कंपनी किंवा दुकान मोठ्या प्रमाणात ई-कचरा तयार करते हे आधी सांगावे लागेल. अशा प्रकारे तुमची सुरुवातीची कमाई थोडी कमी होईल मात्र तुम्हाला त्यात विशेष गुंतवणूक करण्याची गरज नाही.

ई-कचरा रीसायक्लिंग द्वारे पैसे कमवा
यासाठी तुम्हाला मोठ्या फंडस् ची आवश्यकता असेल, मात्र ई-वेस्ट रिसायकलिंगच्या माध्यमातून अल्पावधीत मोठा नफाही कमावता येईल. तुम्ही हे काम टप्प्याटप्प्याने सुरू करू शकता-

वर्गीकरण : ई-कचरा रीसायकलिंग प्लॅन्टमध्ये आणून मॅन्युअली वर्गीकरण केले जाते. बॅटरी इत्यादी उपकरणांमधून काढून वेगळे केले जाते. लॅपटॉप, HDD, मेमरी देखील वेगळी केली जाते.

डिस्‍मेंटल करणे : उपकरणे वेगळे केल्यानंतर, ते डिस्‍मेंटल केले जाते, ज्यामध्ये बऱ्याच लोकांची आवश्यकता असते. या प्रक्रियेअंतर्गत, उपकरणांमधून काढलेले मेटल्स आणि प्लॅस्टिक वेगळे केले जाते, जेणेकरून रीसायकलिंगमध्ये कोणतीही अडचण येत नाही.

लहान आकारात वितरित करा : डिस्‍मेंटल केल्यानंतरही, ज्या मटेरियलचा आकार मोठा आहे, ते दोन इंच व्यासाचे कापून लहान केले जातात. अशा प्रकारे सर्व ई-कचरा एका आकाराचा होतो. आता त्यांची पावडर क्रशर मशिनद्वारे तयार केली जाते.

धातूंना वेगळे करणे : मोठ्या चुंबकाच्या साहाय्याने सर्व लोखंडी अवजारे भुस्यापासून बनवलेल्या कचऱ्यापासून वेगळी केली जातात. या प्रक्रियेतून वेगळा केलेला कच्चा माल पुन्हा कारखान्यांना विकला जातो, ज्याचा वापर इतर प्रॉडक्ट्स करण्यासाठी केला जातो.

पाणी वेगळे करण्याची प्रक्रिया : आता पाण्याच्या मदतीने प्लॅस्टिक आणि काच ई-कचऱ्यापासून वेगळे केले जातात. प्लॅस्टिक उपकरणे किंवा चप्पल बनविणाऱ्या कंपन्यांना ते विकले जाऊ शकते. उरलेले ग्लास मोबाईल किंवा इतर उपकरणांसाठी स्क्रीन बनवणाऱ्या कारखान्यांना विकून तुम्ही मोठा नफा कमवू शकता. या प्रक्रियेतून मिळणारे तांबे, पोलाद यासारखे धातूही वेगवेगळ्या कंपन्यांना विकता येतात.

किती जागा आणि यंत्रसामग्री आवश्यक असेल
हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी 5 हजार चौरस फूट जागा आवश्यक आहे, जिथे रीसायकलिंग पासून सर्व प्रक्रिया करता येतील. व्यवसायात वापरल्या जाणार्‍या मशीन 25 लाखांना विकत घेता येतात. प्रकल्पानुसार इतर खर्च होणार आहेत. यंत्रे चालवण्यासाठी 20 किलोवॅट वीज जोडणी आवश्यक आहे. हे 8 ते 10 लोकांसह सुरू केले जाऊ शकते.

‘ही’ कागदपत्रे आवश्यक असतील
सर्व प्रथम, जीएसटी नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
एंटरप्राइझ लायसन्स म्हणजेच एमएसएमई घ्यावे लागेल.
अग्निशमन आणि प्रदूषण मंडळाची एनओसी आवश्यक आहे.
घातक कचरा व्यवस्थापनासाठी राज्य आणि आयएसडीसीकडून मेंबरशिप घ्यावी लागेल.