नवी दिल्ली । ही साधारण 600 वर्षांपूर्वीची गोष्ट होती. तेव्हा भारत भरपूर युरोपियन नाविकांना आकर्षित करायचा. येथील मसाले आणि दागिन्यांची ख्याती युरोपमध्ये खूप जास्त होती. प्रत्येक खलाशी विचार करायचा की, जर तो भारतात पोहोचला तर तो श्रीमंत होईल. परंतु युरोपमधून समुद्रमार्गे येथे पोहोचणे इतके सोपे नव्हते किंवा जहाजेही येथे पोहोचू शकली नव्हती. इटालियन खलाशी क्रिस्टोफर कोलंबसनेही भारतात पोहोचण्याचे स्वप्न बऱ्याच काळापासून पाहिले होते. 03 ऑगस्ट 1492 रोजी त्याचे स्वप्न पूर्ण झाले. जहाजांचा ताफा घेऊन तो स्पेनमधून भारताच्या शोधात निघाला, पण त्याऐवजी तो अमेरिकन बेटांच्या दिशेने पोहोचला.
कोलंबसने अमेरिकन बेटांना भारत मानले. त्याला इंडिजचे नाव दिले. कोलंबस चुकीचा होता. संपूर्ण आयुष्य त्याने याच समजुतीत काढ्ले कि, त्यानेच भारताचा शोध लावला. त्याच्या अखेरपर्यंत, त्याला हे माहित नव्हते की, प्रत्यक्षात तो अमेरिकन बेटांनाच भारत मानत होता. कोलंबसच्या सागरी प्रवासाची कहाणी खूपच रोचक आहे.
जेव्हा कोलंबस नवीन मार्गाने भारताच्या शोधासाठी निघाला
क्रिस्टोफर कोलंबसचा जन्म 1451 मध्ये जेनोआ येथे झाला. त्याचे वडील विणकर होते. लहानपणी कोलंबस वडिलांना त्याच्या कामात मदत करायचा. नंतर, तो समुद्री प्रवासाचा शौकीन झाला आणि त्याने हा त्याचा रोजगार बनवला.
कोलंबसच्या काळात युरोपमधील व्यापारी भारतासह आशियाई देशांशी व्यापार करायचे. जमिनीवरून येताना ते आपला माल युरोपियन देशांना विकायचे आणि येथून ते त्यांच्यासोबत मसाले वगैरे घेऊन जात. त्यावेळी या व्यापाराचा मार्ग इराण आणि अफगाणिस्तानातून असायचा. 1453 मध्ये या भागात मुस्लिम तुर्कानी साम्राज्य स्थापन झाले, ज्यामुळे हा मार्ग युरोपियन व्यापाऱ्यांसाठी बंद झाला. त्यापरिणामी आशियाई देशांशी युरोपचा व्यापार थांबला. युरोपचे व्यापारी अस्वस्थ झाले.
याच काळात कोलंबसच्या मनात समुद्रमार्गे भारतात जाण्याचा विचार आला. तिथून भारत किती दूर आहे आणि प्रवास करून भारताला कोणत्या दिशेने पोहोचता येईल हे कोणालाही माहित नव्हते. कोलंबसला स्वतःवर विश्वास होता. त्याला खात्री होती की, जर तो पश्चिमेकडून समुद्रात गेला तर भारतापर्यंत पोहोचता येईल. पण त्याच्यावर विश्वास ठेवणारा कोणीही नव्हता.
3 जहाज आणि 90 खलाशांबरोबर प्रवास सुरू केला
या प्रवासासाठी कोलंबसला खूप पैसा आणि खूप खलाशांची गरज होती. त्यासाठी तो पोर्तुगालच्या राजाकडे त्याची कल्पना घेऊन गेला. पण राजाने त्याच्या प्रवासाचा खर्च उचलण्यास नकार दिला. यानंतर स्पेनच्या राज्यकर्त्यांनी त्याचे लक्षपूर्वक ऐकले आणि प्रवासाचा खर्च उचलण्याचे मान्य केले.
प्रवास खर्चाची व्यवस्था केल्यानंतरही कोलंबसच्या अडचणी संपल्या नाहीत. त्याच्या सोबत जाण्यासाठी कोणताही नाविक सापडला नाही. कोलंबसवर कोणत्याही नाविकाने विश्वास ठेवला नाही. त्यावेळेस लोकं असा विचार करत असत की, पृथ्वी टेबलासारखी सपाट आहे आणि जर ते समुद्राच्या लांबच्या प्रवासाला निघाले तर एक दिवस असा येईल की समुद्र संपेल आणि ते कुठेतरी खाली पडतील.
मोठ्या कष्टाने, कोलंबसने 90 खलाशांना त्याच्यासोबत जाण्यासाठी तयार केले. अखेर ऑगस्ट 3, 1492 रोजी, कोलंबसने स्पेनमधून सांता मारिया, पिंटा आणि निना या तीन जहाजांसह आपला प्रवास सुरू केला. कित्येक आठवडे गेले पण प्रवास काही संपेना. दूरवर पसरलेल्या समुद्रात जमिनीचा कोणताही मागमूस दिसत नव्हता. कोलंबस सोबत येणारे खलाशी आता घाबरू लागले होते.
2 महिन्यांपेक्षा जास्त प्रवासानंतर, कोलंबसच्या जहाजांनी जमिनीला स्पर्श केला
त्याचे बरेच साथीदार परत येण्याबद्दल बोलू लागले, परंतु कोलंबस त्याच्या स्वप्नांवर अटळ राहिला. परिस्थिती अशी बनली की, खलाशांनी कोलंबसला धमकी देण्यास सुरवात केली की, जर तो परतण्यास तयार नसेल तर ते त्याला ठार मारतील. कोलंबसने कसे तरी त्यांची मने वळवून आणखी काही दिवस प्रवास करण्यात यशस्वी झाला.
एकेदिवशी 9 ऑक्टोबर 1492 रोजी कोलंबसला आकाशात पक्षी दिसू लागले. त्याने जहाजांना ज्या दिशेने पक्षी जात होते त्याच दिशेने वळण्याचे आदेश दिले. 12 ऑक्टोबर 1492 रोजी कोलंबसच्या जहाजांनी जमिनीला स्पर्श केला. कोलंबसला वाटले की, तो भारतात पोहोचला आहे. पण प्रत्यक्षात ते बहामासमधील सॅन साल्वाडोर बेट होते. तिथले रहिवासी त्याला गुआहानी म्हणत असत.
कोलंबस तेथे 5 महिने राहिला. यावेळी त्यांनी अनेक कॅरिबियन बेटे शोधली. ज्यात जुआना (क्यूबा) आणि हिस्पॅनिओला (सेंट डोमिंगो) यांचा समावेश होता. कोलंबसने तिथून भरपूर संपत्ती गोळा केली. यानंतर, आपल्या 40 साथीदारांना तेथे सोडून तो स्पेनला परतला.
15 मार्च 1493 रोजी कोलंबस स्पेनला परतला. तेथे त्यांचे भव्य स्वागत करण्यात आले. स्पेनच्या राजाने त्याला शोधलेल्या देशांचा गव्हर्नर बनवले. यानंतरही, आपल्या मृत्यूपूर्वी, कोलंबसने तीन वेळा अमेरिकन बेटांवर प्रवास केला. त्याच्या शेवटच्या क्षणापर्यंत त्याला हे माहित नव्हते की, त्याने जे क्षेत्र शोधले आहे अमेरिकन बेटे आहेत, भारत नाही.
