नवी दिल्ली । गेल्या काही वर्षात बँकिंग क्षेत्रात झालेल्या प्रचंड गोंधळामुळे जनतेवर विश्वास नसल्याची समस्या निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीत जेव्हा बँक ठेवींवर सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांपेक्षा (PSBs) जास्त व्याज देते तेव्हा त्यावर विश्वास ठेवणे थोडे अवघड होते. सध्या देशातील सर्वात मोठी कर्जदाता असलेली भारतीय स्टेट बँक (SBI) बचतीवर 3 टक्क्यांपेक्षा कमी व्याज देत आहे. त्याचबरोबर देशातील काही स्मॉल फायनान्स बँका त्यांच्या बचत खात्यावर 7 टक्के व्याज देत आहेत. आता प्रश्न असा उद्भवतो की, या बँकांमध्ये खाती उघडणे सुरक्षित आहे का? त्यामध्ये साठवल्या गेलेल्या आपल्या कष्टाचे पैसे सुरक्षित असतील काय? उद्या म्हणजे 20 ऑक्टोबर 2020 रोजी Equitas Small Finance Bank आयपीओ (IPO) येत आहे. त्यात गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुम्हाला स्मॉल फायनान्स बँकेशी संबंधित काही महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे माहिती करून घ्यावी लागतील…
स्मॉल फायनान्स बँका काय आहेत आणि ते कुठे गुंतवणूक करतात?
2015 मध्ये केंद्र सरकारने 10 स्मॉल फायनान्स बँकांना लायसन्स दिले होते. मात्र, मोठ्या आकाराच्या व्यावसायिक बँकांच्या तुलनेत स्मॉल फायनान्स बँकांचे व्यवसाय क्रिया मर्यादित आहेत. अशा बँकांचे 50 टक्के कर्जाचे पोर्टफोलिओ 25 लाखांपर्यंतच्या वर्गात असले पाहिजेत. सोप्या भाषेत सांगायचे तर या बँकांना मोठी कर्ज देण्यास मनाई आहे. त्यामुळे त्यांच्यासमोर मोठी समस्या उद्भवणे जवळजवळ अशक्य आहे. बँकांनी दिलेल्या मोठ्या कर्जाची वसुली किंवा फसवणूकीचे प्रश्न अधिक उघडकीस येण्याचे अनेकदा पाहिले गेले आहे.
स्मॉल फायनान्स बँकावर कोण देखरेख ठेवतात?
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) या स्मॉल फायनान्स बँकांवर देखरेख ठेवते. या बँकांसाठी केंद्रीय बँकेने बरीच कठोर मार्गदर्शक तत्त्वे निश्चित केलेली आहेत. या मार्गदर्शक सूचनांच्या अटींनुसार, स्मॉल फायनान्स बँकेत बचत खाते उघडणे किंवा गुंतवणूक करणे मोठ्या प्रमाणात सुरक्षित मानले जाऊ शकते.
या खात्यात किती रक्कम सुरक्षित असेल?
SBI किंवा इतर सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांमध्ये किंवा खाजगी बँकांमध्ये जितक्या सुरक्षित असतील तितक्याच या स्मॉल फायनान्स बँकांमध्ये पाच लाख रुपयांपर्यंत सुरक्षित आहे. वास्तविक, या स्मॉल फायनान्स बँका थेट RBI च्या देखरेखीखाली असतात. स्मॉल फायनान्स बँका, जसे की पीएसयू आणि इतर खाजगी बँकांना केंद्रीय बँकेद्वारे अनुसूचित बँक म्हणून वर्गीकृत केले जाते. डिपॉझिट इंश्‍योरेंस अँड क्रेडिट गॅरेंटी कॉर्पोरेशन (DICGC) या डिपॉझिट इंश्‍योरेंस कार्यक्रमांतर्गत स्मॉल फायनान्स बँकेत 5 लाख रुपयांपर्यंत विमा उतरविला आहे.
या बँकांमध्ये गुंतवणूक किती सुरक्षित आहे?
स्मॉल फायनान्स बँकांमध्ये फिक्स्ड डिपॉझिट किंवा इतर कोणतीही गुंतवणूक पीएसयू आणि खाजगी क्षेत्रातील इतर बँकांप्रमाणे संरक्षित केली जाते. जर आपण एफडीमध्ये पैसे गुंतवत असाल तर आपले सर्व भांडवल एकाच बँकेत गुंतवू नका. वेगवेगळ्या स्मॉल फायनान्स बँकांच्या एफडी योजनांमध्ये गुंतवणूक करणे केव्हाही चांगले. DICGC च्या डिपॉझिट इंश्‍योरेंस कार्यक्रमाअंतर्गत स्मॉल फायनान्स बँकेत पाच लाखांपर्यंतचा विमा देखील आहे. त्यामुळे बँकेत पाच लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करणे सुरक्षित आहे.
स्मॉल फायनान्स बँका जास्त व्याज का देतात?
पीएसयू किंवा मोठ्या खासगी बँकांकडे मोठ्या प्रमाणात रोख रक्कम उपलब्ध आहे. म्हणूनच ते जास्त डिपॉझिट्स मिळविण्यात कमी रस घेतात. त्याच वेळी, छोट्या फायनान्स बँकांशीही उलट घडते. म्हणून लहान बॅंक अधिक डिपॉझिट्स मिळवण्यासाठी ठेवींवर जास्त व्याज देतात. त्यामुळे छोट्या फायनान्स बँकांमध्ये गुंतवणूक करण्यात कोणतीही अडचण नाही.
ब्रेकिंग बातम्या मोबाईलवर मिळवण्यासाठी आम्हाला 7875002893 या नंबरला WhatsApp करा आणि लिहा “Hello News”.