नवी दिल्ली । कोरोना संकटाने प्रभावित झालेल्या अर्थव्यवस्थेमध्ये रिकव्हरी होण्याची चिन्हे आहेत. चालू आर्थिक वर्षाच्या तिसर्‍या तिमाहीत कंपन्यांचे अग्रिम कर भरणा (Advance tax payment) 49 टक्क्यांनी वाढून 1,09,506 कोटी रुपयांवर पोहोचला आहे. सीबीडीटीच्या सूत्रांनी ही माहिती दिली. या वाढीचे कारण मुख्यत: मागील आर्थिक वर्षाच्या याच कालावधीत तुलनात्मक आधार कमकुवत होणे असू शकते. सरकारने गेल्या आर्थिक वर्ष 2019-20 च्या तिसऱ्या तिमाहीत कंपनी कराचे दर कमी करून 25 टक्के इतके विक्रमी पातळीवर आणले. यामुळे कंपन्यांचे कर भरणे कमी झाले. मागील आर्थिक वर्षातील याच तिमाहीत कंपनीचे कर संकलन 73,126 कोटी रुपये होते. आगाऊ कर भरणामध्ये कंपनी आणि वैयक्तिक आयकर हा सर्वात प्रमुख आहे.
संबंधित संस्था त्यांच्या कर दायित्वाच्या मूल्यांकनानुसार चार तिमाही हप्त्यांमध्ये 15, 25, 25 आणि 35 टक्के भरते. कंपनी कर वसुलीत वाढ झाल्यामुळे चालू तिमाहीत एकूण कर संकलन 7,33,715 कोटी रुपयांवर पोहोचल्याचे सूत्रांनी पीटीआयला सांगितले. गेल्या वर्षीच्या 8,34,398 कोटी रुपयांच्या तुलनेत हे फक्त 12.1 टक्के कमी आहे. निव्वळ कर संकलन 5,87,605 कोटी रुपये होते, जे एका वर्षापूर्वी प्राप्त झालेल्या 6,75,409 कोटींपेक्षा 13 टक्के कमी आहे. तिसर्‍या तिमाहीमध्ये विभागाने करदात्यांना 1,46,109 कोटी रुपये परत केले जे मागील आर्थिक वर्ष 2019-20 च्या याच तिमाहीत परत आलेल्या 1,58,988 कोटी रुपयांपेक्षा 8.1 टक्के कमी आहेत. एकंदरीत चालू आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या तीन तिमाहीत अ‍ॅडव्हान्स कंपनी कर वसुली 2,59,125 कोटी रुपये होती.
गेल्या वर्षी याच कालावधीत मिळालेल्या 2,51,382 कोटी रुपयांपेक्षा हे 4.9 टक्के कमी आहे. चालू कारण आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या दोन तिमाहीत ‘लॉकडाउन’ चा परिणाम होता. सूत्रानुसार, आगाऊ वैयक्तिक आयकर वार्षिक आधारावर 5.6 टक्क्यांनी घसरून 31,054 कोटींवर आला आहे. एका वर्षापूर्वीच्या तिसऱ्या तिमाहीत ते 32,910 कोटी रुपये होते. एकूणच आगाऊ वैयक्तिक आयकर संग्रह चालू आर्थिक वर्षात 60,491 कोटी रुपये होता, जो मागील आर्थिक वर्षातील याच कालावधीतील, 67,542 कोटी रुपयांपेक्षा 10.4 टक्क्यांनी कमी आहे. विश्लेषकांच्या मते, कर देयकामधील वाढ कंपन्यांच्या नफ्यात दिसून येते, जी सप्टेंबरच्या तिमाहीत 21.9 टक्क्यांनी वाढली आहे.
याउलट पहिल्या तिमाहीत मॅन्युफॅक्चरिंग कंपन्यांची विक्री 42 टक्के आणि निव्वळ नफ्यात 62 टक्क्यांनी घसरली. आगाऊ कर संकलनासह एकूण कर संकलन सप्टेंबर 2020 रोजी संपलेल्या दुसऱ्या तिमाहीत 22.5 टक्क्यांनी घसरून 2,53,532.3 कोटी रुपयांवर आला आहे, जो मागील आर्थिक वर्षाच्या याच तिमाहीत 3,27,320.2 कोटी रुपये होता. जून अखेरच्या पहिल्या तिमाहीत एकूण कर संकलनात 31 टक्क्यांनी घट झाली. तर आगाऊ कर संग्रहात 76 टक्क्यांनी घट झाली आहे. चालू आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या सहामाहीत वैयक्तिक आयकर संकलन 1,47,004.6 कोटी रुपये होते तर कंपनी कर 99,126.2 कोटी रुपये आहे. तर प्रत्यक्ष कर महसुलात दोन महत्त्वाचे घटक म्हणजे 2,46,130.8 कोटी रुपये होते. पहिल्या तिमाहीत कोरोना विषाणूच्या साथीमुळे आणि त्यापासून बचाव करण्यासाठी लावण्यात आलेल्या ‘लॉकडाऊन’मुळे एकूण कर संकलन 31 टक्क्यांनी घसरून 1,37,825 कोटी रुपयांवर पोचले.
मागील आर्थिक वर्षाच्या याच तिमाहीपेक्षा हे 76 टक्के कमी होते. 2020-21 आर्थिक वर्षाच्या अर्थसंकल्पात एकूण कर संकलन 12 टक्क्यांनी वाढून 24.23 लाख कोटी रुपये होण्याचा अंदाज आहे. 2019-20 मध्ये ते 21.63 लाख कोटी रुपये होते. फेब्रुवारीमध्ये सादर झालेल्या अर्थसंकल्पात थेट कर संकलन अंदाजे 13.19 लाख कोटी रुपये होते, जे 2019-20 मधील 10.28 लाख कोटींपेक्षा 28 टक्के जास्त आहे. यामागचे कारण म्हणजे वादविवाद निराकरण योजनेतील ‘विवाद टू कॉन्फिडन्स’ या योजनेला सरकारला चांगला प्रतिसाद मिळेल अशी अपेक्षा आहे. पहिल्या तिमाहीत अ‍ॅडव्हान्स कंपनी कर संग्रह 79 टक्क्यांनी घसरून 8,286 कोटी रुपयांवर आला आहे, जो मागील वर्षातील याच तिमाहीत 39,405 कोटी रुपये होता. त्याचबरोबर पहिल्या तिमाहीत आगाऊ वैयक्तिक आयकर संकलन 64 टक्क्यांनी घसरून 3,428 कोटी रुपयांवर आला आहे, जो एक वर्षापूर्वीच्या याच तिमाहीत 9,512 कोटी रुपये होता. यामुळे पहिल्या तिमाहीत एकूण प्रत्यक्ष कर संकलन 31 टक्क्यांनी घटून 1,37,825 कोटी रुपयांवर गेले आहे, जो एका वर्षापूर्वीच्या 2019-20 च्या याच तिमाहीत 1,99,755 कोटी रुपये होता.
ब्रेकिंग बातम्या मोबाईलवर मिळवण्यासाठी आम्हाला 7972630753 या नंबरला WhatsApp करा आणि लिहा “Hello News”.